сочинение хэр кеше уз язмышына узе хужа

Шервудский лес рингтон язмышына узе хужа уз хэр кеше сочинение гендерна психологія підручник.

. Кара һәм акШушы капма-каршы төсләр гомер буе безнең беләнӘгәр сиңа рәхәт, син бәхетле яки уңыш синең белән икән, озакламый синең тормышыңда бәхетсез һәм авыр көннәр башланаӘйтерсең лә, синең гомерең — каралы-аклы полосаБеркем дә бу дөньяда гел бәхетле һәм бер кайгысыз гына яшәми, чөнки барыбер ул ак полоса карага алмашаБәхет төшенчәсен һәркем үзенчә аңлыйБәхетле яшәү өчен, кемдер акча тели, кемгәдер гаилә кирәк, ә кайберәүләр сәламәтлекне өстен куяларСүз дә юк, бәхетле тормыш өчен боларның барысы да кирәкЛәкин, минемчә, бәхетле тормышның нигезе — сәламәтлекБары тик сәламәт булсаң гына, байлыкка һәм уңышка ирешергә мөмкинЛәкин байлык та, сәламәт булу да һәм бәхетле гаилә төзү дә үзеңнән тораЧөнки һәр кеше үз язмышына үзе хуҗа, һәм нинди тормышта яшәве дә бары тик кешенең үзеннән тораГаяз Исхакыйның “Көз” повесте нигезендә нәкъ менә шул фикер ятаӘлеге әсәрне мин бик кызыксынып укыдым, геройларның уй-кичерешләрен күңелемнән үткәрдемПовестьта Гөлсем һәм Нәфисә — төп геройларКызлар икесе дә чибәр, тырыш, белемле, тәртипле, ә иң мөһиме: аларның эчке дөньялары матурӘйе, мондый “алтын” кебек кызларга гаилә төзеп, бәхетле тормышка куанып һәм шатланып кына яшәргә дә яшәргәКызганычка каршы, тормыш андый җиңел нәрсә түгел шулДөньяда бәхетле яшәү өчен көрәшергә туры киләБилгеле, ул юл җиңел түгелНәкъ менә шундый авырлыклар белән Гөлсем һәм Нәфисәгә очрашырга туры киләГөлсем — мирза кызыКечкенә чагында әнисе үләАның тәрбиясе белән апасы шөгыльләнәАпасы аны рус мәктәбенә бирәГөлсем русча укый, дуслары белән русча аралашаӘбисенә кунакка кайткач, Гөлсем үзен башкача хис итә, ләкин аңа боларның барысы да таныш булаУраза ае башлангач, ул әбисе һәм кызлар белән ураза тота, намаз укыйГөлсемгә бу бик тә ошый, ләкин ураза тотканын, догалар укыганын апасы белә һәм аны алып китәШигырь бәйрәмендә Гөлсем Пашаны очрата, һәм алар бер-берсенә гашыйк булаларЛәкин, кызганычка каршы, моңа да Гөлсемнең апасы каршы килә, аларны аерыр өчен, кулыннан килгәннең барысын да эшлиАпасы Гөлсемне акча өчен сатарга телиГөлсем бу турыда белә, ләкин апасына әйтә алмый: аның моңа көче җитмиМинемчә, бу Гөлсемнең йомшак күңелле булуын һәм кешеләрне, нинди генә начарлыклар эшләсәләр дә, гафу итә алу сәләтен күрсәтәНәкъ менә шул вакытта ул үзенең ялгыз калганын тоя һәм әнисен — иң яраткан кешесен күз алдына китерәӘнисе аңа авыр минутларда булышыр һәм кирәк вакытларда терәк була алыр идеЛәкин, кызганычка каршы, ул инде юкМинемчә, Гөлсемнең үз фикерен әйтә алмавына аның ике мохит, ике милләт арасында буталып калуы сәбәпче булаЯгъни Гөлсемгә кечкенә вакыттан ук берьяклы гына тәрбия бирелмәве менә шушы нәтиҗәгә китерәШушы тәрбия, үз гореф-гадәтләреңнән аерыла бару, икенче тәртипләргә һәм мохиткә кереп бетмәү, кызны ныклы характерсыз, ихтыярсыз итеп формалаштыраШунлыктан кыз үз бәхете өчен көрәшә дә алмый, апасына да каршы чыкмыйНәтиҗәдә, сөйгәнен — иң зур мәхәббәтен югалта һәм гомерен хәсрәт-кайгыда уздырырга мәҗбүр булаӘ Нәфисә исә Гөлсемнең капма-каршысыУл кечкенә вакытыннан ук дини тәрбия ала, мөселманча укый, фикерен кыю әйтәХәлил белән танышкач, аның хәтта күзләре “янып” китәӘтисе аның Хәлил белән йөрүенә каршы киләНәфисә, күп газаплар чигеп булса да, барыбер үз бәхетенә ирешәАзактан әти-әниләре кызның фикере, аның тормыш юлы белән килешәләрНәфисәгә күңеле кушканны, үзе дөрес дип тапканны эшләү ныклык бирәУл иң авыр, иң хәлиткеч вакытларда Коръәнгә, изге догаларга мөрәҗәгать итәБары тик шушы дини тәрбия, дини мохит Нәфисәне һәм аның гаиләсен бәхетле итәХәзерге вакытта күп парлар өйләнешәләр һәм бәхетле яшәргә сүз бирәләрЛәкин, кызганычка каршы, гаиләдә проблемалар башлангач, бик тиз аерылышаларӘйе, сүз дә юк, проблемалар һәр гаиләдә дә була (бәлкем, ул Нәфисә гаиләсендә дә булгандыр), ә бит авырлыклар килеп чыгу белән аерылышырга димәгәнМинемчә, нәкъ менә шушы вакытларда дини тәрбия парларны, алар арасындагы мәхәббәтне саклап калырга ярдәм итәЧөнки ул кешедә бик күп яхшы сыйфатлар тәрбиялиНәфисәнең шундый тәрбия алуы аңа иң зур бәхет — тату гаилә бәхете бүләк итәӘ нишләп соң тормыш Гөлсемгә карата аяусыз? Ни өчен бар кеше дә дөньяда гел бәхеттә, шатлыкта гына яшәми? Әйе, Гөлсем дә намаз һәм догалар укый башлаган иде, ләкин бу изге юлдан аны апасы читләштерәӘ нигә соң Гөлсем үз бәхете өчен Нәфисә кебек көрәшми? Беренчедән, аңа терәк була алырлык һәм ярдәм итә алырлык кешесе булмый, ә икенчедән, аның инде көрәшер өчен көче дә калмыйӘсәрне укыгач, мин шундый фикергә килдем: нинди генә каршылыклар һәм авырлыклар килеп чыкса да, яшьтән үк үз бәхетең өчен көрәшергә кирәкӘлеге көрәш авыр, кыен булырга мөмкинШулай да сабыр булырга кирәкТормышыңны ничек корсаң, “көз”еңне дә шулай каршыларсыңГ.Исхакый язганча: “Инде көз булдыһәр агачның җимеше пеште, миләшнеке миләшчә, алманыкы алмача!” Чыннан да, кеше үз язмышына үзе хуҗа Кешенең шәхси тормышына тыкшынырга, аңа нәрсә эшләргә кирәклеген өйрәтергә кемнең ни хакы бар?! Бу вакыйгалардан соң Зөләйха тыныч кына яши алмый, көрәшергә, үз халкы һәм үз милләте, дине өчен үч алырга сүз бирәҮзе өчен әзерләгән агуны биреп урыс ирен үтерә, моның өчен аны зинданга ябаларӘ бит чынлыкта да шулай була яздыӘле ун-унбиш еллар элек кенә телебезнең язмышы кыл өстендә иде: татар мәктәпләре ябылып бетте диярлек, Казан урамнарында татарча сөйләшергә оялып йөрүчеләр күбәйде, татарча газета-журналлар, китаплар укылмый башлады, русча белмәсәң, югары уку йортларына укырга керү турында хыялланасы да юк иде Шушы түгелме соң инде милләтнең чынлап та юкка чыгуы? Һәр кешенең яңа туасы көнен үзенчә, яңа хыялларга бирелеп үткәрәсе киләӘ тормышның исә үз кануннарыУл сине көтмәгәндә тота да яңача яшәргә мәҗбүр итәӘйе, тормыш кырысУл кешеләрне төрлечә сыныйКемдер сына, ә кемдер үзенә килгән сынауларга түзеп, авыр көннәрдә ныгып, киләчәгенә өмет-ышаныч белән атлыйШундый вакытта кайданКеше уз тормышына узе хужа сочинениеНа русском напишипереведуДобавить комментарий Отменить ответВаш адрес email не будет опубликованОбязательные поля помечены КомментарийИмя Вы находитесь на странице вопроса «Кеше уз тормышына узе хужа сочинение», категории «другой»Данный вопрос относится к разделу «5-9» классовЗдесь вы сможете получить ответ, а также обсудить вопрос с посетителями сайтаАвтоматический умный поиск поможет найти похожие вопросы в категории «другой»Если ваш вопрос отличается или ответы не подходят, вы можете задать новый вопрос, воспользовавшись кнопкой в верхней части сайтаПопулярноеElizarov79 14 сент2013 г., 3:39:36Кеше уз тормышына узе хужа сочинениеНа русском напишипереведуДобавить комментарий Отменить ответВаш адрес email не будет опубликованОбязательные поля помечены КомментарийИмя «Кеше яҙмышы» — совет урыҫ яҙыусыһы Михаил Шолоховтың хикәйәһе1956 йылда яҙылаТәүге тапҡыр «Правда» гәзитенең 1956 йылдың 31 декабрь һәм 1957 йылдың 1 ғинуар һандарында баҫылаБөйөк Ватан һуғышы башланғанлыҡтан, шофёр Андрей Соколовҡа ғаиләһенән айырылып фронтҡа китергә тура киләҺуғыштың беренсе айҙарынан уҡ ул яралана һәм нацистар ҡулына эләгәӘсирлек осоронда ул концлагерҙың барлыҡ ауырлыҡтарын башынан үткәрә, үҙенең ҡыйыулығы арҡаһында атып үлтерелеүҙән ҡотола һәм, ахырҙа, тотҡонлоҡтанЯхшылык, изгелек, шәфкатьлелек Кеше бу сүзләрнең мәгънәсенә вакыт үтү белән генә төшенәАлар безнең тормышта көн саен диярлек очрыйБашка кеше эчен бер кечкенә генә яхшылык эшләсәң дә, бу синең өчен инде зур горурлык булаШулай итеп, кечкенә генә яхшылыклар эшләп без тормышка яраклашабыз, бу сүзләрнең мәгънәләрен аңлый башлыйбызИзгелек, шәфкатьлелек турында язучыларыбыз һәм шагыйрьләребез күп кенә әсәрләр, шигырьләр язып калдырганТаһирова Динә, 6аЯхшылык җыйган – аш җыйган, Яманлык кылган – таш җыйган.(М)Сестра Динара Зиля очень дельный, старательный, в то же время искренний человек, поэтому Динар говорит: Минем апа Зилә бик уңган, тырыш, эчкерсез кешеТренер по фитнесу Анжелла по жизни жизнерадостный человек, поэтому все ей говорят: Анжелла, син шат күңелле кеше! Афәрин!

Трудоголикам как Роберт вечно говорят: Әй, син, эшчән инде!

💡 Найдите правильный ответ на вопрос «Кеше уз тормышына узе хужа сочинение » по предмету Другие предметы, а если вы сомневаетесь в правильности ответов или ответ отсутствует, то попробуйте воспользоваться умным поиском на сайте и найти ответы на похожие вопросыСмотреть другие ответыПомогите с ответомПочему нужно изучать окружающий мир? Что составляет природу? Какие виды природы существуют? Какие природные явления тебе известны?

Справочник школьника и студентаДругие предметыКеше уз тормышына узе хужа сочинениеКеше уз тормышына узе хужа сочинение0 интересует 0 не интересует71 виделиКеше уз тормышына узе хужа сочинениетормышынасочинениеПохожие заданияРазобрать по членам предложение Солнце, не видимое узе за горизонтом, где-то справа Разобрать по членам предложение Солнце, не видимое узе за горизонтом, где-то справа Составить По Татарскому языку предложение Со словами узе: узенен: үзенә: үзен: үзеннән: Помогите пожалуйста, табышмакнын жавабын табыгыз Теле юк, узе анлатаДавай скорее Сочинение на тему » Как я хочу провести лето» Узе сдал но учительница сказала дописать ( Айрат Хэркемнен уз язмышы минус←00:00 03:41Смотреть видеоСообщить об ошибкеТекст песни «Хэркемнен уз язмышы»100%Мәшәкәтегез шатлыклы Булсын иде hәр кемнең, Какмасын кайгы ищеген Бер кайчанда бер кемнеңАйрат Хэркемнен уз язмышы минус←00:00 03:41Смотреть видеоСообщить об ошибкеТекст песни «Хэркемнен уз язмышы»100%Мәшәкәтегез шатлыклы Булсын иде hәр кемнең, Какмасын кайгы ищеген Бер кайчанда бер кемнең Теле юк, узе анлатаДавай скорее Сочинение на тему » Как я хочу провести лето» Узе сдал но учительница сказала дописать (Сочинение на тему » Как я хочу провести лето» Узе сдал но учительница сказала дописать (СрочноОтгадайте загадку на татарском языке, переведенный на русский:Узе кара,сузе Помогите пожалуйста Отметьте факты неправильного управления1.Петр узе не Алдыйм дигэн узе алданыр сочинение))помоги пожалуйстаПассажирский самолёт Boeing 737 отрывается от земли, когда его скорость достигает 130 уз Здравствуйте! На сайте Otvet-Master.ruзур юллар утеп кенэ ипи булып ңитэ.Ипи кадерен кырда тир тугеп эшлэгэн кеше генэ кубрэк белэ.Э без табынга килгэн хуш исле,тэмле ипине кадерлэргэ,ана хормэт белэн карарга өйрэнеп усик! ОбновитьОтменаЕгор Лыткин Отвечено 26 сентября 2019ПоделитьсяКомментариев (0)Добавить Теле юк, узе анлатаДавай скорее Сочинение на тему » Как я хочу провести лето» Узе сдал но учительница сказала дописать (Добро пожаловать на сайт Школьные решения и ответыУ нас вы можете задавать задачи и получать решения от других членов сообществаАйрат Сафин, Радик — Хэр агачнын уз жимеше,хэр голнен уз чэчэге(добавить в избранное) 03:43слушать(скачать)Айрат Сафин,DjRAdik — Һәркемнең үз язмышы(добавить в избранное) 03:43слушатьDJ RADIK & Айрат Сафин — Хэр кемнен уз язмышы(добавить в избранное) 03:43слушать(скачать)DJ Radik feat Айрат Сафин — Һәр кемнең үз язмышы(добавить в избранное) (текст песни) 03:43слушатьМин читеккә карадым, караган саен ул миңа дошман төсле күренә килдеМәхәббәтсез читек, дәүкәдиДәүкәди — зур гәүдәле кешечитек — Рәбига, әләлики-кызыкый, әләлики-кызыкый Минем чапаным бар— Бар, бәбкәм, бар — Минем чыбыркым бар — Минем курчакларым бар — ТилеМалайлар курчак уйныймыни? Мин катымшаКатымша (хатынша) — хатын-кыз эшен эшләп, хатын-кыз арасында кысылып йөрүче ир кешетүгелРешения и ОтветыДругие предметыКеше уз тормышына узе хужа сочинениеПохожие задачиРазобрать по членам предложение Солнце, не видимое узе за горизонтом, где-то справа Разобрать по членам предложение Солнце, не видимое узе за горизонтом, где-то справа Составить По Татарскому языку предложение Со словами узе: узенен: үзенә: үзен: үзеннән: Помогите пожалуйста, табышмакнын жавабын табыгыз Теле юк, узе анлатаДавай скорее Сочинение на тему » Как я хочу провести лето» Узе сдал но учительница сказала дописать (Алдыйм дигэн узе алданыр сочинение))помоги пожалуйстаОдин уз острых углов прямоугольного треугольника в 4 раза больше другогоНайдите острые«Үзенең бу дөньяда ни эшләгәнен күрмичә берәү дә дөньядан үтмәс»МөхәммәтгаләйһиссәламАйсылу күтәрелеп карады да, телсез калдыГайшәбикә әби кулындагы энҗе-сәйләннәр белән чигелгән кетер ак калфак бүләкКүк зәңгәр икән бит, аны да бүген, 45 яшендә күрде улКүкнең зәңгәрлеген күрер өчен дә бәхетле булырга кирәк икәнБүген ул бәхетле, бөтен дөньяга “Мин бик бәхетле”, «Яратам сине», дип кычкырасы киләКорткачык тавы бик биекАстыннан тау башына карасаң, башындагы кепкаң төшеп китәИң биек турысыннан җәяүлеләр генә йөри Итоговое сочинение ЕГЭ: Что дают человеку уроки прошлого, что писать? Что могут дать уроки прошлого? На уроках мы учимся, познаем те или иные явления, получаем опыт, который нам поможет в будущемИменно последнее обстоятельство и является самым существенным, поскольку, что такое опыт? Это алгоритм действий, лекало отношения к предмету или явлению, которые мы применяем в случае необходимости, не тратя времени на выработку такого отношения самостоятельноПо сути, опыт экономит нам время, предостерегает от возможных неверных шагов, позволяет выбирать правильную дорогу в жизни, порою — саму жизнь спасает, в ситуациях принятия быстрых решений, когда медлить никак нельзяМы все постоянно получаем какие-нибудь уроки от жизни, это естественный и нормальный процессДругое дело, что можно проблемы решить и о них забыть начисто, а можно попытаться уроки извлечьЗачем? Если на других людей ошибках учится не получается, значит нужно это делать на своихЭтот опыт по настоящему будет бесценным для вас, поскольку вы его сами же получили, а не услышали от кого-тоЧто сделал сам, запоминается лучше намного, это точноА зачем на ошибках учиться? Все просто, чтобы не повторять их, тратя время бездумно, а двигаться в своем развитии вперед быстрееНекоторые ошибки и вовсе, при повторном их осуществлении могут стоить даже жизниКазалось бы, а зачем нужно читать книги о ВОВ, о подвигах живших в то время и сражавшихся за свою Родину людей? А это урок поведения правильного, которое дало возможность нации выжить, пусть и понеся огромные, даже жуткие потериУсвоишь, так потом и поступишь подобным образом, шансов победить будет большеНа протяжении всей жизни человек чему-то учитсяНа нашем жизненном пути не всё так гладко, как хотелось быВстречаются различные трудности, которые человеку приходится преодолеватьМы делаем ошибки, спотыкаемся, падаем, встаем, и идем дальшеКаждая ситуация нас чему-то учитВозможно, что маленькие препятствия на нашем пути случаются, чтобы предотвратить большиеИз каждой своей ошибки мы извлекаем урокУчась на своих ошибках, мы можем предостеречь своих близких и знакомых от их повторенияНо печальным остается тот факт, что мы не хотим слушать других, и предпочитаем сами совершать свои ошибкиКазалось бы, что многочисленные войны, которые происходили в истории, должны были научить человечество жить мирно, не повторяя горькие ошибки прошлогоОднако, мир на планете Земля не наступаетЛюди по прежнему воюют, гибнут, и не вспоминают о том, что война несет разрушения и слезыКак ни прискорбно об этом говорить, но уроки прошлого человечество усваивает очень плохоЕсли говорить о каких-то мелочах, касающихся отдельных личностей, то здесь не все так плохоПоскользнувшись на льду, в следующий раз человек обойдет это место, и предупредит об этом другогоКупив дешёвую вещь, и, разочаровавшись в её качестве, больше он такую не купитПоев несвежий продукт, и отравившись ним, больше никогда не будет есть такую пищуНужны ли нам уроки прошлого? Нужны, но нужно иметь мудрость, чтобы не повторять свои ошибки и ошибки других Һәр кеше үз язмышына үзе хуҗаӨшегән күңелләргә йөрәк җылысы, өмет чаткысы бүләк итүче, олы йөрәкле, миһербанлы, изге күңелле, юмарт кешеләр — социаль хезмәткәрләр бик күпИжау шәһәре Первомай районында 15 ел уңышлы гына эшләп килүче Комплекслы социаль хезмәт күрсәтү үзәге хезмәткәрләре, әлеге районда яшәүче өлкәннәрнең сердәшчесе дә, таянычы да булып торалар“Районыбызда яшәүче 10 меңнән артык әби-бабай көндәлек эшләрендә ярдәм итүче изге күңелле караучыларына, хезмәткәрләребезгә чиксез рәхмәтле”, — ди үзәкнең ашыгыч ярдәм күрсәтү бүлеге мөдире Раушания МитюковаСоциаль хезмәт күрсәтү үзәгендә пенсионерлар һәм инвалидлар өчен бушлай юридик һәм психологик консультация ярдәме алу мөмкинчелеге дә барМирас калдыру, инвалидлык алу өчен документлар эшләгәндә өлкәннәр бирегә мөрәҗәгать итеп, гариза язу, кәгазьләрне кирәкле урынга тапшыру кебек ярдәм ала алалар“Күптән түгел 1нче һәм 2нче төркем инвалидларын, сәламәтлекләре чикләнгән балаларны, сугыш ветераннарын йөртү өчен махсус такси барлыкка килдеТүләү 50% ташлама белән алынаШулай ук үзәгебездә коляска белән йөрүче инвалидлар өчен махсус уңайлаштырылган машина да бар”, — ди Раушания ханымҮзәктә янгыннан зыян күрүчеләр, билгеле яшәү урыны булмаган, авыр тормыш хәлендә калучылар өчен кием-салымнар да җыелаБалалары ял итәргә киткән чакта, аларның өлкән яшь­тәге әти-әниләрен вакытлыча карап тору хезмәте дә күрсәтеләМоның өчен 68-54-81, 68-19-86 телефоны аша шалтыратып, кызыксындырган сорауларга җавап алырга булаГомер көзендә ялгыз калганнар өчен мондый үзәкләрнең никадәр мөһим һәм кирәк булулары һәркемгә көн кебек ачыкҖилкәннәр — җилдә, кеше тормышта сыналаЯрдәмгә мохтаҗ кешеләрнең тормышларында кайнауның нәрсә икәнен аңлау өчен бер эш көнемне социаль хезмәткәр булып карарга булдымРаушания ханым белән сөйләшенгәнчә күрешеп, иң элек өлкән яшьтәге бер ханым яши торган йортка юл тоттыкКыңгырау төймәсенә басуга, без киләсен түземсезлек белән көтеп торучы ябык кына гәүдәле, сабыр холыклы Рәшидә ханым Габдуллина каршы алдыТып-тыныч, чиста, тәртип белән җиһазландырылган өч бүлмәле фатирында Рәшидә ханым үзе генә гомер итәӘбигә тиздән туксан яшь тулуын ишеткәч, никтер таякка таянган, зиһене таралган карчыкны күз алдына китергән идемКүрешкәч, Рәшидә ханымның үз-үзен карап, тәрбияләп торуын, яшенә күрә сәламәтлеге дә ярыйсы булуына шаккаттымӘле җитмәсә, кичтән генә чәчтарашка барып үзен тәртипкә китереп кайтканЙортка кереп, бераз хәл-әхвәл белешкәч, Рәшидә ханымның тормыш юлы белән кызыксындымУл да шуны гына көткәндәй, күңелгә тынычлык бирә торган йомшак, тыңларга рәхәт булган тавыш белән әкрен генә үзенең тормыш йомгагын сүтә башладыИжау шәһәрендә күп балалы гаиләдә туган Рәшидә ханымның балачагы сугыш елларына туры киләКияүгә ул хәрби өлкәдә хезмәт итүче егеткә чыгаАкыл туплап, дөньяны таный белергә өйрәнеп кенә килүче яшь гаилә бер шәһәрдән икенчесенә күчеп тормыш итәБер шәһәрдә генә төпләнеп яшәмәгәнлектән, килә­чәк­тә билгесезлек булганлыктанмы, Габдуллиннар гаиләсе бер бала белән генә чикләнәЯзмыш аларны төрле җирләрдә сынап йөрткәннән соң, янәдән Ижауга алып кайтаБиредә инде төпләнеп, балалар, оныкларның уңышларына сөенеп яшисе генә калаТик тәкъдир дигән нәрсә көтмәгәндә тез астына сугып, бөтен дөньяларын челпәрәмә китерәМатур гына яшәгәндә, ике кызчыкны ятим итеп, башта кызы, аннан кияве дөнья куяДөньяда, кызганычка каршы, бар нәрсә дә без теләгәнчә бармыйТик Рәшидә ханым язмыш сынауларына бирешмичә, тормыш сынауларын кабул итеп, тормыш иптәше белән оныкларын кешедән ким-хур итмичә, аякка бастыраларАлда тагын бер сынау көтә, Рәшидә апа ныклы терәген, ачы җилләрдә дә янәшә булган ирен югалтаТормыш китабын язу үзебездән торса, барыбыз да матур, тигез, рәхәт тормыш сайлар идекТик адәм баласына язмышына язылганын кичерергә, сабыр итәргә, күрәчәге белән ризалашырга гына калаРәшидә ханым бу юлы да сынмый-сыгыл­мый, сынауларны җиңеп, бары тик оныкларына бәхет теләп яши бирә“Менә шулай балалар тормышы белән яши-яши, гомер көземә килеп җиткәнемне сизми дә калганмын”, — ди улӘ онык­ларын ул чынлап та итагатьле, олыларны хөрмәт итә белә торган, максатларына ирешүчән итеп тәрбияләгәнБүгенге көн­дә Рәшидә ханым үзе биргән тәрбиянең татлы җимешләрен татыйКызлар икесе дә тормышта, үзләре әни кешеләрӘбиләрен чын мәгънәсендә олылап яши­ләр икән“Көн дә килеп хәлемне беләләр, һәр кичке унбердә шалтыратып, сәламәтлегем, кан басымымның күпме булуы белән кызыксыналар”, — ди Рәшидә ханымКияүләре белән мактанып: “Ишеккә шакып: “Әби, ач, мин килдем!” — диюләреннән күңелләр эреп китә”, — ди ул тыйнак кына елмаепӘйе, тормыш юлында сикәлтәле юллар, күп сынаулар үтсә дә, язмышына зарланмый Рәшидә ханым90 яшьтә булуына да карамастан, «Яңарыш»ны яздыра, рәхәтләнеп укыйУл әле дә бирешмичә, газиз онык­ларына үрнәк булып тораСоциаль хезмәткәрләргә дә рәхмәтле ул: “Кеше хәленә керә белүләре, игътибарлы булулары, ярдәмләшеп торулары нәтиҗәсендә, без, ветераннар, тормыш авырлыкларын җиңәбез, яшәү көчебез арта”, — диРәшидә апа белән саубуллашып, аңа исәнлек-саулык, озын гомер теләп, юлыбызны дәвам иттекИшектән чыгышлый Раушания ханым: “Рәшидә әби кебек карчыклар янына йөрү үзе бер бәйрәм булса, киләсе йорт­ка керү мәхшәр белән бер”, — дигәч, бераз сагаеп, тынсыз калдымӘ бит алда безне чынлап та мәхшәр көткән икәнЭт тормышыИкенче йортка барышлый Рау­шания ханым киләсе адрес буенча яшәүче Виктор Девятовның тормышы, көнкүреше белән кыс­кача гына таныштырып үттеБу кешенең авыр тормышта яшәгәнлеге турындагы хәбәр социаль хезмәт күрсәтү үзәгенә 2011 елда килеп ирешкән икәнВиктор 1965нче елгы, тумыштан сәламәтлеге чикләнгән кеше булаӘнисе исән чагында урын өстендә ятучы улын караган, тәрбияләгәнТик үзе бу якты дөньядан китеп баргач, улының бер кешегә дә кирәге калмаганСелкенми дә урын өстендә ятучы Викторның фатиры тора-бара сукбайларның җыелу урынына әйләнгәнБер­ничә ел буена җыелган чүп-чардан йортның башка катларына да ис, күселәр менә башлагач, күршеләр ярдәм сорап, әлеге үзәккә мөрәҗәгать иткәннәрҮзәк хезмәткәрләре әле­ге җан өшеткеч хәбәрне алу белән Виктор яши торган йорт­ка баралар“Фатир ишеге ул вакытта кеше башы сыярлык кына ачыла, чөнки коридор тулысынча чүп белән тулган идеВладимир янына эләккәнче берничә көн фатирны чүптән арындырдык, башкача кереп булмады”, — ди Раушания ханымБилгеле булганча, бүгенге көндә Владимир әлеге үзәктә исәптә тора, тик оешма хезмәткәрләрен, аларның ярдәмнәрен кире кага“Мәхшәрдән коткаручыларның яр­дәменә ник ябышып ятмый? Ник кире кага?” — дип соравыма“Аны төрле оешмалар үз канаты астына алып караган, тик фатирын әнисе үзе үлгәнче үк муниципаль бина итеп хөкүмәткә калдыруын белгәч, тиз арада юкка чыкканнарБүгенге көндә без Викторга медицина ярдәме, тәрбия, кайнар ризык булган интернатка урнашырга тәкъдим итәбезЧөнки хәзер яши торган фатирында тормыш итү өчен бернинди дә шартлар юкТик ул тормышыннан риза, биредә аның өчен тулаем ирек булуын белдерә, ә без закон буенча кешенең теләгенә каршы килә алмыйбызВиктор бүгенге көндә безнең ярдәмнән баш кагып, шешәдәшләрен якынрак кү­рә, алар белән рәхәт булуын бел­дерәШунлыктан, ике елга якын тәне су күрми дә инде аның”, — ди Раушания ханымЙортка якынлашканда Раушания ханым бер пар бахилла суздыСораулы карашыма, “Сорама, ки, кергәч күрерсең, дигәндәй”, — ым какты улФатир беренче катта урнашканТәрәзәне пәрәвез каплаган, борынны әчеле-төчеле ис кытык­лыйИшекне этеп кенә ачып җибәреп, бераз карап торганнан соң эчкә үттекМонда “Әстәгъфирулла!” гына да аз булыр, биредә чын мәгънәсендә мәхшәр идеФатирга берничә адым ясагач, эчке бүлмәдән тавыш ишетелдеВладимир телевизор карап яткан җиреннән, кем булуыбызны сорап баш калкыттыУл ята торган бүлмәдә ике карават: берсе чүп-чар белән тулы, икенчесендә кап-кара төскә кергән мендәрдә, пәлтә, чүпрәк-чапракка уралган, чәч, сакал-мыек баскан адәм ятаБүлмә уртасында, тау кебек өелгән чүпләр арасында тар гына сукмакБу куркынычлыкны «бозып», өстәлдә антенна чыбыгы ялганган шәп телевизор эшләп утыра идеМин күңелне болгата торган истән тын алырга да куркып торган арада, Раушания ханым Викторның янәшәсенә үк килеп хәлләрен сораша башлады- Юк, минем инде кайнар ашау­дан эчем авырта башлый, болай да әйбәтӘ интернатта телевизор карарга да бирмәячәкләр, мин бит төннәр буе кинолар карарга күнеккәнМин күселәр сүзен ишеткәч, куркып калып, як-ягыма каранып алдымЧынлыкта да, биредә тычкан-күселәр байтак булган икән, Раушания ханым алдан сиздермәгән генә: “Бер килүемдә, мыжлап тора иде алар, йөрерлек түгел идеАякка юкка бахила кимәдек бит”, — дип миңа карадыӘлеге әңгәмә шул рәвешле дәвам иттеВиктор белән Раушания ханым аралашкан арада фатирның башка бүлмәләренә дә күз салдымАш бүлмәсе бомба шартлавыннан соң калган кебек: бар җирдә тузан, күп еллар юылмыйча аунап яткан савыт-саба, череп, аска таба төшеп киткән идәнКунак бүлмәсе буш, бары тик түрдәге тимер карават салкыннар җиткәч, өшүдән куркып керүче сукбайларны көтеп утыраӘйе, бирегә яшәү урыны булмаган бик күп кешеләр җыела, ди, Раушания ханым“Кышларын биредә көне-көне белән 8-10 ир-ат җыелаБераз курыксам да, үземдә көч табып, аларны ничек тә куып чыгарырга тырышамКуркыныч, әлбәттә, уйларында ни булмас”, — ди ул мине шаккатырыпҮзәк хезмәткәрләренең сабыр гына, җайлап, ничек тә Викторны бу упкыннан тартып алып, күзләрен ачарга омтылуларына исең китәрлекӘнә бит, Виктор үзе дә беркөнне психолог белән озак кына сөйләшеп утырулары турында сөйлиТик ул әлеге эт тормышына нык күнеккән шул, аны болай гына “оясыннан” йолкып алу җиңел булмасТормышка башка күзлектән карый алса гына кешечә яши алырдыр улВикторның фатирыннан чыккач, иркенләп бер сулыш алдымИшек артында күргәннәр күңелдә кызгану, жәлләү һәм шул ук вакытта ризасызлык, ачу хисләре уяттыӘлеге тойгыларга бирелеп, күпме барганмындыр, Раушания ханымның: “Виктор янында булганнан соң күңелдә бик тә авыр, йөрәкне тырный торган тискәре хисләр туаЯшь хезмәткәрләребезне бирегә ките­рү бигрәк тә кыенШуңа да, еш кына әлеге адрес буенча үзем йөримЙөрәккә якын алмыйча, бары эш итеп карарга гына тырышсаң да, күңел үзенекен итә шул”, — дигән сүзләреннән сис­кәнеп киттемШушы бер көн социаль хезмәткәрләрнең хезмәтләренең бөеклеген аңларга ярдәм иттеАларның игелекле хезмәтләре, тырышлыклары алдында баш иярлекӘйе, җир йөзендә төрле кеше төрле холыклы шул.Ярдәм кулы сузганга сөенеп, илһамланып яшәүчеләр дә, Виктор кебек үз кадерен, тормыш ямен белмәүче рәхмәтсез кешеләр дә бар.Йомшак холыклылар, сынауларга каршы тору көче таба алмаучылар сынауларга тиз бирешә.Ә бит сәламәтлекләре чикләнгән кешеләр арасында да үз максатларына ирешүчән, спорт өлкәсендә хәтта дөнья чемпионы булырдай холыклылар да бар Инша кеше уз язмышына узе хужа – Материал : «Бәхетле булу өчен нишләргә?» скачать быстроЯзмыш без дөньяга килгәнче үк маңгайга языла, диләрКүп кеше, язмышка буйсынабыз, дип, эчкечелеккә сабыша, хәер сорашып йөри яисә бомжга әйләнә һәм, чүплекләрдә, вокзалларда кунып, кешеләрдән калган сыныклар белән тукланып яшиНи өчен шулай? Шушы сорауларга җавап итеп, Әлшәй районының Айдагол авылында булган бер фаҗигале язмыш хакында гәзит укучыларга бәян итәргә булдымӘтисе сугыш кырында Мәскәүне саклаган вакытта Фәрит әле тумаган да булаӘтисе яраланып, госпитальдә дәваланганда дөньяга аваз сала улУл инде әзрәк аңлый башлаганда, абыйлары Никифар мәктәбендә укып йөриОзын кышкы кичләрдә куыксыз лампа яктысында алар дәрескә әзерләнәӘ Фәрит һәрвакыт аларга комачаулап утыраБерәр абыйсы шигырь ятлый башласа, Фәрит аңардан алдарак отып алаӘ беренче сыйныфка кергәндә чатнатып укый да, яза да беләӘтиләре сугыштан кайта алмый, “Хәбәрсез югалды” дигән кәгазь генә киләӘниләре Әлфия көн-төн эштә, биш баланы үстереп, кеше итәргә тырыша1951 елның көзендә Фәрит 4нче сыйныфка укырга керәФәрит белән бергә аңардан ике яшькә өлкәнрәк, бер сыйныфта икешәр ел утырган Рәсүл дә 4нче сыйныфка киләБу вакытта Фәритнең әнисе Әлфия апа, басу эшләреннән тыш, бригада йортында каравылда да тораБеркөн иртән Әлфия апа сөт аертырга китәУл вакытта авылда бер генә сепаратор булганга, кем иртә килә, шул тизрәк аертаЧыгып киткәндә улы Фәритне бригада йортына җибәрәФәрит килгәндә бригада йортында Рәсүл генә булаУл өстәлдәге мылтыкны алып, тәрәзәгә төбәп маташаМылтыкны аның ат караучы булып эшләүче әтисе калдырып киткән икәнФәрит килеп керү белән Рәсүл Фәриткә төзи һәм чакмага басаӘлбәттә, ул мылтыкның корулы булганын белмиАту тавышы яңгырый… һәм Фәрит идәнгә аваРәсүл бик нык куркаШулай да Әлфия апаны эзләп таба һәм: “Мин бригада йортында Фәритне атып үтердем, барып ал”, — дип әйтә алаӘнисе килеп кергәндә Фәрит кара канга батып яткан булаӘлфия апа аны күтәреп өенә алып кайтаТиз генә ат җигеп Никифардан табиб алып киләләрТабибә Мәрьям апа, Фәритне карагач: “Бер күзе исән булырга тиеш”, — ди һәм Фәритне тиз арада Уфага алып барырга юллама бирәУфада 15 көннән генә Фәрит аңына киләОзак савыга улДекабрьнең соңгы көннәрендә генә кайта ул АйдаголгаӘлбәттә, укырга бара алмыйШулай да кыш буена китапларыннан аерылмыйЯзын укытучы апалары аны имтиханга чакыраИмтиханнарны “отлично”га тапшыра ФәритБарча укытучы хәйран калаҮзен гарип дип санамый ФәритУрта мәктәпне яхшы гына тәмамлаганнан соң, бер ел колхозда эшлиӘ икенче елда Уфадагы медицина училищесына укырга керәУку җиңел бирелә ФәриткәӘ менә тормыш шартлары… Әти-әнисе хәлле укучылар михнәт күрми, әлбәттәУрам да себерә Фәрит, вагон да, баржа да бушата, җәй көннәрендә пионер лагеренда, колхозда эшлиФәрит, училищены кызыл дипломга тәмамлап, туган ягына кайтаБашта Мәндән авылы фельдшерлык пунктында эшли, соңыннан Красный Клин авылында шундый ук пункт ачаБик тырышып эшлиЯзгы һәм көзге кыр эшләре вакытында басуларга чыгып, механизаторларга “обход” ясыйБер ел үтүгә аны Слак участок дәваханәсенә күчерәләрСигез ел эшләгәннән соң “баш табиб вазыйфасын башкаручы” итеп куялар1970 елның җәендә Фәрит Салават шәһәренә апасы Рузилә янына киләАпасы белән бер бүлмәдә Мәчетле районыннан Разия исемле бик чибәр кыз яши икәнКүзе төшә бит Фәритнең шул кызгаАпасыннан Разияны үзләренә кунакка алып кайтуын үтенәНиһаять, 1971 елның 8 Март бәйрәменә Айдаголга апасы Рузилә белән Разия кайтаКөндез авылда бәйрәм итәләр, ә кичен Разия белән Фәрит Никифар клубына төшәләрБашта концерт карыйлар, соңыннан бию залына керәләрТиңдәшсез биюче дә булып чыга Разия! Шул көннән башлап аралары ныгый яшьләрнеңХат язышалар, сирәк кенә очрашаларНиһаять, декабрь ахырында Разия Фәритне әти-әнисенә күрсәтәАлар Фәриттән бик канәгать булаӘ инде 1972 елның салкын гыйнварында Фәрит белән Разия язылышаларБашта — уллары, соңыннан кызлары туаҺәрвакыт югары белем алырга омтылган Фәрит Уфа медицина институтына керергә документлар тапшыраЛәкин инвалид дип Фәритне институтка кабул итмиләрМондый хәл башына күсәк белән суккандай тәэсир итә аңаНи өчен инде баш табиб эшен башкарырга ярый, ә сыңар күз белән укырга ярамый, имешФәриткә башын иеп чыгып китүдән башка юл калмыйНинди мәрхәмәтсезлек!

Ун ел фельдшер булып эшләгән һәм нинди зур тәҗрибә туплаган кешегә! Ул өйгә кайтып керү белән бу хакта хатынына сөйли һәм юлга әзерләнергә кушаӘ бер айдан соң Фәрит һәм аның гаиләсе Караганда вокзалына килеп төшәКараганда шәһәреннән 400 чакрымдагы Егиндыбулак районына юл тоталарӘй киң дә соң Казахстан далалары! Барасың, барасың, иге-чиге күренмиРайонның баш табибы Фәритне Абай совхозының Токай бүлекчәсенә фельдшерлык пункты ачарга тәгаенлиАларны К-700 тракторы белән каршы алып, Токайга төнлә алып киләләрӘ иртән торып, тирә-якка күз салгач, үзләре дә аптырап калаларБүлекчәдә нибары 14 йорт булып, аларда урысча юньләп белмәүче казахлар яшиМине нинди җәһәннәм читенә алып килдең, дип Разия әзрәк үпкәләп, елап та алаАлай да Фәрит бирешмиФельдшерлык пунктын да ача, урып җыю вакытында ындыр табагын да җитәкли, машина, трактор да йөртәШулай көннәр үтәЯңа елдан соң Фәрит Целиноград авыл хуҗалыгы институтының зооинженерлык факультетына укырга керәФәрит, яхшы укуы белән беррәттән, җәмәгать эшләрендә дә актив катнаша, курс старостасы итеп сайланаДиплом тапшырганда институт ректоры Фәритне аерым мактый һәм уңышлар телиИнститутка кергәч тә малчылыкка эшкә күчәргә кирәк булаОлы улының да укырга төшәр вакыты җитеп киләШуның өчен Фәрит Караганда өлкәсендәге иң зур “Тимертау” совхозын сайлыйМәктәптә урыс телендә укыталар, Целиноград якынТәүдә бүлекчә зоотехнигы булып эшли, бер ел үткәч, май заводы директоры вазыйфасына тәгаенлиләрӘ Разия төзелештә эшлиСиксәненче еллар ахырында Казахстанда да буталышлар башланаФәрит озак уйлап тормый, туган ягына кайтып, Аксен авыл хуҗалыгы техникумына укытучы булып урнашаАнда беркадәр эшләгәннән соң аны “Правда” колхозына баш зоотехник итеп чакыраларШул ук вакытта ул читтән торып Мәскәүдәге Тимирязев исемендәге авыл хуҗалыгы академиясенең икътисад факультетын тәмамлады һәм хаклы ялга чыкканчы туган колхозында баш зоотехник вазыйфасын башкардыМенә шулай язмышны, миңа калса, һәркем үзе язаМоның өчен тырышлык кирәкӘгәр Фәрит ”мин гарип” дип, күңел төшенкелегенә бирелсә, шундый биек үрләр яулый алыр идемени? Ә инвалидлыкны ул 1995 елда гына алдыКүптән түгел аңа 70 яшь тулды, туганнары, балалары җыелды, тик 40 ел бергә гомер иткән Разиясы гына күрә алмады бу бәйрәмнеӘлеге көндә Фәрит берүзе дөнья көтәТик ялгыз түгел улУрамга чыкса, очраган һәр кеше аның белән ихлас исәнләшә, хәл сораша, ихтирам итәКара һәм акШушы капма-каршы төсләр гомер буе безнең беләнӘгәр сиңа рәхәт, син бәхетле яки уңыш синең белән икән, озакламый синең тормышыңда бәхетсез һәм авыр көннәр башланаӘйтерсең лә, синең гомерең — каралы-аклы полосаБеркем дә бу дөньяда гел бәхетле һәм бер кайгысыз гына яшәми, чөнки барыбер ул ак полоса карага алмашаБәхет төшенчәсен һәркем үзенчә аңлыйБәхетле яшәү өчен, кемдер акча тели, кемгәдер гаилә кирәк, ә кайберәүләр сәламәтлекне өстен куяларСүз дә юк, бәхетле тормыш өчен боларның барысы да кирәкЛәкин, минемчә, бәхетле тормышның нигезе — сәламәтлекБары тик сәламәт булсаң гына, байлыкка һәм уңышка ирешергә мөмкинЛәкин байлык та, сәламәт булу да һәм бәхетле гаилә төзү дә үзеңнән тораЧөнки һәр кеше үз язмышына үзе хуҗа, һәм нинди тормышта яшәве дә бары тик кешенең үзеннән тораГаяз Исхакыйның “Көз” повесте нигезендә нәкъ менә шул фикер ятаӘлеге әсәрне мин бик кызыксынып укыдым, геройларның уй-кичерешләрен күңелемнән үткәрдемПовестьта Гөлсем һәм Нәфисә — төп геройларКызлар икесе дә чибәр, тырыш, белемле, тәртипле, ә иң мөһиме: аларның эчке дөньялары матурӘйе, мондый “алтын” кебек кызларга гаилә төзеп, бәхетле тормышка куанып һәм шатланып кына яшәргә дә яшәргәКызганычка каршы, тормыш андый җиңел нәрсә түгел шул… Дөньяда бәхетле яшәү өчен көрәшергә туры киләБилгеле, ул юл җиңел түгелНәкъ менә шундый авырлыклар белән Гөлсем һәм Нәфисәгә очрашырга туры киләГөлсем — мирза кызыКечкенә чагында әнисе үләАның тәрбиясе белән апасы шөгыльләнәАпасы аны рус мәктәбенә бирәГөлсем русча укый, дуслары белән русча аралашаӘбисенә кунакка кайткач, Гөлсем үзен башкача хис итә, ләкин аңа боларның барысы да таныш булаУраза ае башлангач, ул әбисе һәм кызлар белән ураза тота, намаз укыйГөлсемгә бу бик тә ошый, ләкин ураза тотканын, догалар укыганын апасы белә һәм аны алып китә-.Шигырь бәйрәмендә Гөлсем Пашаны очрата, һәм алар бер-берсенә гашыйк булаларЛәкин, кызганычка каршы, моңа да Гөлсемнең апасы каршы килә, аларны аерыр өчен, кулыннан килгәннең барысын да эшлиАпасы Гөлсемне акча өчен сатарга телиГөлсем бу турыда белә, ләкин апасына әйтә алмый: аның моңа көче җитмиМинемчә, бу Гөлсемнең йомшак күңелле булуын һәм кешеләрне, нинди генә начарлыклар эшләсәләр дә, гафу итә алу сәләтен күрсәтәНәкъ менә шул вакытта ул үзенең ялгыз калганын тоя һәм әнисен — иң яраткан кешесен күз алдына китерәӘнисе аңа авыр минутларда булышыр һәм кирәк вакытларда терәк була алыр идеЛәкин, кызганычка каршы, ул инде юк… Минемчә, Гөлсемнең үз фикерен әйтә алмавына аның ике мохит, ике милләт арасында буталып калуы сәбәпче булаЯгъни Гөлсемгә кечкенә вакыттан ук берьяклы гына тәрбия бирелмәве менә шушы нәтиҗәгә китерәШушы тәрбия, үз гореф-гадәтләреңнән аерыла бару, икенче тәртипләргә һәм мохиткә кереп бетмәү, кызны ныклы характерсыз, ихтыярсыз итеп формалаштыраШунлыктан кыз үз бәхете өчен көрәшә дә алмый, апасына да каршы чыкмыйНәтиҗәдә, сөйгәнен — иң зур мәхәббәтен югалта һәм гомерен хәсрәт-кайгыда уздырырга мәҗбүр булаӘ Нәфисә исә Гөлсемнең капма-каршысыУл кечкенә вакытыннан ук дини тәрбия ала, мөселманча укый, фикерен кыю әйтәХәлил белән танышкач, аның хәтта күзләре “янып” китәӘтисе аның Хәлил белән йөрүенә каршы киләНәфисә, күп газаплар чигеп булса да, барыбер үз бәхетенә ирешәАзактан әти-әниләре кызның фикере, аның тормыш юлы белән килешәләрНәфисәгә күңеле кушканны, үзе дөрес дип тапканны эшләү ныклык бирәУл иң авыр, иң хәлиткеч вакытларда Коръәнгә, изге догаларга мөрәҗәгать итәБары тик шушы дини тәрбия, дини мохит Нәфисәне һәм аның гаиләсен бәхетле итәХәзерге вакытта күп парлар өйләнешәләр һәм бәхетле яшәргә сүз бирәләрЛәкин, кызганычка каршы, гаиләдә проблемалар башлангач, бик тиз аерылышаларӘйе, сүз дә юк, проблемалар һәр гаиләдә дә була (бәлкем, ул Нәфисә гаиләсендә дә булгандыр), ә бит авырлыклар килеп чыгу белән аерылышырга димәгән… Минемчә, нәкъ менә шушы вакытларда дини тәрбия парларны, алар арасындагы мәхәббәтне саклап калырга ярдәм итәЧөнки ул кешедә бик күп яхшы сыйфатлар тәрбиялиНәфисәнең шундый тәрбия алуы аңа иң зур бәхет — тату гаилә бәхете бүләк итәӘ нишләп соң тормыш Гөлсемгә карата аяусыз? Беренчедән, аңа терәк була алырлык һәм ярдәм итә алырлык кешесе булмый, ә икенчедән, аның инде көрәшер өчен көче дә калмыйӘсәрне укыгач, мин шундый фикергә килдем: нинди генә каршылыклар һәм авырлыклар килеп чыкса да, яшьтән үк үз бәхетең өчен көрәшергә кирәкӘлеге көрәш авыр, кыен булырга мөмкинШулай да сабыр булырга кирәкТормышыңны ничек корсаң, “көз”еңне дә шулай каршыларсыңГ.Исхакый язганча: “Инде көз булды… һәр агачның җимеше пеште, миләшнеке миләшчә, алманыкы алмача!” Чыннан да, кеше үз язмышына үзе хуҗаУрын кешене бизәми, кеше урынны бизиөшегән күңелләргә йөрәк җылысы, өмет чаткысы бүләк итүче, олы йөрәкле, миһербанлы, изге күңелле, юмарт кешеләр — социаль хезмәткәрләр бик күпИжау шәһәре Первомай районында 15 ел уңышлы гына эшләп килүче Комплекслы социаль хезмәт күрсәтү үзәге хезмәткәрләре, әлеге районда яшәүче өлкәннәрнең сердәшчесе дә, таянычы да булып торалар“Районыбызда яшәүче 10 меңнән артык әби-бабай көндәлек эшләрендә ярдәм итүче изге күңелле караучыларына, хезмәткәрләребезгә чиксез рәхмәтле”, — ди үзәкнең ашыгыч ярдәм күрсәтү бүлеге мөдире Раушания МитюковаСоциаль хезмәт күрсәтү үзәгендә пенсионерлар һәм инвалидлар өчен бушлай юридик һәм психологик консультация ярдәме алу мөмкинчелеге дә барМирас калдыру, инвалидлык алу өчен документлар эшләгәндә өлкәннәр бирегә мөрәҗәгать итеп, гариза язу, кәгазьләрне кирәкле урынга тапшыру кебек ярдәм ала алалар“Күптән түгел 1нче һәм 2нче төркем инвалидларын, сәламәтлекләре чикләнгән балаларны, сугыш ветераннарын йөртү өчен махсус такси барлыкка килдеТүләү 50% ташлама белән алынаШулай ук үзәгебездә коляска белән йөрүче инвалидлар өчен махсус уңайлаштырылган машина да бар”, — ди Раушания ханымҮзәктә янгыннан зыян күрүчеләр, билгеле яшәү урыны булмаган, авыр тормыш хәлендә калучылар өчен кием-салымнар да җыелаБалалары ял итәргә киткән чакта, аларның өлкән яшьтәге әти-әниләрен вакытлыча карап тору хезмәте дә күрсәтеләМоның өчен 68-54-81, 68-19-86 телефоны аша шалтыратып, кызыксындырган сорауларга җавап алырга булаГомер көзендә ялгыз калганнар өчен мондый үзәкләрнең никадәр мөһим һәм кирәк булулары һәркемгә көн кебек ачыкЯрдәмгә мохтаҗ кешеләрнең тормышларында кайнауның нәрсә икәнен аңлау өчен бер эш көнемне социаль хезмәткәр булып карарга булдымРаушания ханым белән сөйләшенгәнчә күрешеп, иң элек өлкән яшьтәге бер ханым яши торган йортка юл тоттыкКыңгырау төймәсенә басуга, без киләсен түземсезлек белән көтеп торучы ябык кына гәүдәле, сабыр холыклы Рәшидә ханым Габдуллина каршы алдыТып-тыныч, чиста, тәртип белән җиһазландырылган өч бүлмәле фатирында Рәшидә ханым үзе генә гомер итәӘбигә тиздән туксан яшь тулуын ишеткәч, никтер таякка таянган, зиһене таралган карчыкны күз алдына китергән идемКүрешкәч, Рәшидә ханымның үз-үзен карап, тәрбияләп торуын, яшенә күрә сәламәтлеге дә ярыйсы булуына шаккаттымӘле җитмәсә, кичтән генә чәчтарашка барып үзен тәртипкә китереп кайтканЙортка кереп, бераз хәл-әхвәл белешкәч, Рәшидә ханымның тормыш юлы белән кызыксындымУл да шуны гына көткәндәй, күңелгә тынычлык бирә торган йомшак, тыңларга рәхәт булган тавыш белән әкрен генә үзенең тормыш йомгагын сүтә башладыИжау шәһәрендә күп балалы гаиләдә туган Рәшидә ханымның балачагы сугыш елларына туры киләКияүгә ул хәрби өлкәдә хезмәт итүче егеткә чыгаАкыл туплап, дөньяны таный белергә өйрәнеп кенә килүче яшь гаилә бер шәһәрдән икенчесенә күчеп тормыш итәБер шәһәрдә генә төпләнеп яшәмәгәнлектән, киләчәктә билгесезлек булганлыктанмы, Габдуллиннар гаиләсе бер бала белән генә чикләнәЯзмыш аларны төрле җирләрдә сынап йөрткәннән соң, янәдән Ижауга алып кайтаБиредә инде төпләнеп, балалар, оныкларның уңышларына сөенеп яшисе генә кала… Тик тәкъдир дигән нәрсә көтмәгәндә тез астына сугып, бөтен дөньяларын челпәрәмә китерәМатур гына яшәгәндә, ике кызчыкны ятим итеп, башта кызы, аннан кияве дөнья куяДөньяда, кызганычка каршы, бар нәрсә дә без теләгәнчә бармыйТик Рәшидә ханым язмыш сынауларына бирешмичә, тормыш сынауларын кабул итеп, тормыш иптәше белән оныкларын кешедән ким-хур итмичә, аякка бастыраларАлда тагын бер сынау көтә, Рәшидә апа ныклы терәген, ачы җилләрдә дә янәшә булган ирен югалтаТормыш китабын язу үзебездән торса, барыбыз да матур, тигез, рәхәт тормыш сайлар идекТик адәм баласына язмышына язылганын кичерергә, сабыр итәргә, күрәчәге белән ризалашырга гына калаРәшидә ханым бу юлы да сынмый-сыгылмый, сынауларны җиңеп, бары тик оныкларына бәхет теләп яши бирә“Менә шулай балалар тормышы белән яши-яши, гомер көземә килеп җиткәнемне сизми дә калганмын”, — ди улӘ оныкларын ул чынлап та итагатьле, олыларны хөрмәт итә белә торган, максатларына ирешүчән итеп тәрбияләгәнБүгенге көндә Рәшидә ханым үзе биргән тәрбиянең татлы җимешләрен татыйКызлар икесе дә тормышта, үзләре әни кешеләрӘбиләрен чын мәгънәсендә олылап яшиләр икән“Көн дә килеп хәлемне беләләр, һәр кичке унбердә шалтыратып, сәламәтлегем, кан басымымның күпме булуы белән кызыксыналар”, — ди Рәшидә ханымКияүләре белән мактанып: “Ишеккә шакып: “Әби, ач, мин килдем!” — диюләреннән күңелләр эреп китә”, — ди ул тыйнак кына елмаепӘйе, тормыш юлында сикәлтәле юллар, күп сынаулар үтсә дә, язмышына зарланмый Рәшидә ханым90 яшьтә булуына да карамастан, «Яңарыш»ны яздыра, рәхәтләнеп укыйУл әле дә бирешмичә, газиз оныкларына үрнәк булып тораСоциаль хезмәткәрләргә дә рәхмәтле ул: “Кеше хәленә керә белүләре, игътибарлы булулары, ярдәмләшеп торулары нәтиҗәсендә, без, ветераннар, тормыш авырлыкларын җиңәбез, яшәү көчебез арта”, — диРәшидә апа белән саубуллашып, аңа исәнлек-саулык, озын гомер теләп, юлыбызны дәвам иттекИшектән чыгышлый Раушания ханым: “Рәшидә әби кебек карчыклар янына йөрү үзе бер бәйрәм булса, киләсе йортка керү мәхшәр белән бер”, — дигәч, бераз сагаеп, тынсыз калдымӘ бит алда безне чынлап та мәхшәр көткән икән… Эт тормышыИкенче йортка барышлый Раушания ханым киләсе адрес буенча яшәүче Виктор Девятовның тормышы, көнкүреше белән кыскача гына таныштырып үттеБу кешенең авыр тормышта яшәгәнлеге турындагы хәбәр социаль хезмәт күрсәтү үзәгенә 2011 елда килеп ирешкән икәнВиктор 1965нче елгы, тумыштан сәламәтлеге чикләнгән кеше булаӘнисе исән чагында урын өстендә ятучы улын караган, тәрбияләгәнТик үзе бу якты дөньядан китеп баргач, улының бер кешегә дә кирәге калмаганСелкенми дә урын өстендә ятучы Викторның фатиры тора-бара сукбайларның җыелу урынына әйләнгәнБерничә ел буена җыелган чүп-чардан йортның башка катларына да ис, күселәр менә башлагач, күршеләр ярдәм сорап, әлеге үзәккә мөрәҗәгать иткәннәрҮзәк хезмәткәрләре әлеге җан өшеткеч хәбәрне алу белән Виктор яши торган йортка баралар“Фатир ишеге ул вакытта кеше башы сыярлык кына ачыла, чөнки коридор тулысынча чүп белән тулган идеВладимир янына эләккәнче берничә көн фатирны чүптән арындырдык, башкача кереп булмады”, — ди Раушания ханымБилгеле булганча, бүгенге көндә Владимир әлеге үзәктә исәптә тора, тик оешма хезмәткәрләрен, аларның ярдәмнәрен кире кага“Мәхшәрдән коткаручыларның ярдәменә ник ябышып ятмый? Ник кире кага?” — дип соравыма“Аны төрле оешмалар үз канаты астына алып караган, тик фатирын әнисе үзе үлгәнче үк муниципаль бина итеп хөкүмәткә калдыруын белгәч, тиз арада юкка чыкканнарБүгенге көндә без Викторга медицина ярдәме, тәрбия, кайнар ризык булган интернатка урнашырга тәкъдим итәбезЧөнки хәзер яши торган фатирында тормыш итү өчен бернинди дә шартлар юкТик ул тормышыннан риза, биредә аның өчен тулаем ирек булуын белдерә, ә без закон буенча кешенең теләгенә каршы килә алмыйбызВиктор бүгенге көндә безнең ярдәмнән баш кагып, шешәдәшләрен якынрак күрә, алар белән рәхәт булуын белдерәШунлыктан, ике елга якын тәне су күрми дә инде аның”, — ди Раушания ханымЙортка якынлашканда Раушания ханым бер пар бахилла суздыСораулы карашыма, “Сорама, ки, кергәч күрерсең, дигәндәй”, — ым какты улФатир беренче катта урнашканТәрәзәне пәрәвез каплаган, борынны әчеле-төчеле ис кытыклыйИшекне этеп кенә ачып җибәреп, бераз карап торганнан соң эчкә үттекМонда “Әстәгъфирулла!” гына да аз булыр, биредә чын мәгънәсендә мәхшәр идеФатирга берничә адым ясагач, эчке бүлмәдән тавыш ишетелдеВладимир телевизор карап яткан җиреннән, кем булуыбызны сорап баш калкыттыУл ята торган бүлмәдә ике карават: берсе чүп-чар белән тулы, икенчесендә кап-кара төскә кергән мендәрдә, пәлтә, чүпрәк-чапракка уралган, чәч, сакал-мыек баскан адәм ятаБүлмә уртасында, тау кебек өелгән чүпләр арасында тар гына сукмакБу куркынычлыкны «бозып», өстәлдә антенна чыбыгы ялганган шәп телевизор эшләп утыра идеМин күңелне болгата торган истән тын алырга да куркып торган арада, Раушания ханым Викторның янәшәсенә үк килеп хәлләрен сораша башладыБу чүп оясында ятканчы, интернатта тәрбиядә яшәр идең, көн дә кайнар ризыгың булыр идеЮк, минем инде кайнар ашаудан эчем авырта башлый, болай да әйбәтМин күселәр сүзен ишеткәч, куркып калып, як-ягыма каранып алдымЧынлыкта да, биредә тычкан-күселәр байтак булган икән, Раушания ханым алдан сиздермәгән генә: “Бер килүемдә, мыжлап тора иде алар, йөрерлек түгел идеАякка юкка бахила кимәдек бит”, — дип миңа карадыӘлеге әңгәмә шул рәвешле дәвам итте… Виктор белән Раушания ханым аралашкан арада фатирның башка бүлмәләренә дә күз салдымАш бүлмәсе бомба шартлавыннан соң калган кебек: бар җирдә тузан, күп еллар юылмыйча аунап яткан савыт-саба, череп, аска таба төшеп киткән идәнКунак бүлмәсе буш, бары тик түрдәге тимер карават салкыннар җиткәч, өшүдән куркып керүче сукбайларны көтеп утыраӘйе, бирегә яшәү урыны булмаган бик күп кешеләр җыела, ди, Раушания ханым“Кышларын биредә көне-көне белән 8-10 ир-ат җыелаБераз курыксам да, үземдә көч табып, аларны ничек тә куып чыгарырга тырышамКуркыныч, әлбәттә, уйларында ни булмас”, — ди ул мине шаккатырыпҮзәк хезмәткәрләренең сабыр гына, җайлап, ничек тә Викторны бу упкыннан тартып алып, күзләрен ачарга омтылуларына исең китәрлекӘнә бит, Виктор үзе дә беркөнне психолог белән озак кына сөйләшеп утырулары турында сөйлиТик ул әлеге эт тормышына нык күнеккән шул, аны болай гына “оясыннан” йолкып алу җиңел булмасТормышка башка күзлектән карый алса гына кешечә яши алырдыр улВикторның фатирыннан чыккач, иркенләп бер сулыш алдымИшек артында күргәннәр күңелдә кызгану, жәлләү һәм шул ук вакытта ризасызлык, ачу хисләре уяттыӘлеге тойгыларга бирелеп, күпме барганмындыр, Раушания ханымның: “Виктор янында булганнан соң күңелдә бик тә авыр, йөрәкне тырный торган тискәре хисләр туаЯшь хезмәткәрләребезне бирегә китерү бигрәк тә кыенШуңа да, еш кына әлеге адрес буенча үзем йөримЙөрәккә якын алмыйча, бары эш итеп карарга гына тырышсаң да, күңел үзенекен итә шул”, — дигән сүзләреннән сискәнеп киттемШушы бер көн социаль хезмәткәрләрнең хезмәтләренең бөеклеген аңларга ярдәм иттеАларның игелекле хезмәтләре, тырышлыклары алдында баш иярлекӘйе, җир йөзендә төрле кеше төрле холыклы шулЯрдәм кулы сузганга сөенеп, илһамланып яшәүчеләр дә, Виктор кебек үз кадерен, тормыш ямен белмәүче рәхмәтсез кешеләр дә барЙомшак холыклылар, сынауларга каршы тору көче таба алмаучылар сынауларга тиз бирешәӘ бит сәламәтлекләре чикләнгән кешеләр арасында да үз максатларына ирешүчән, спорт өлкәсендә хәтта дөнья чемпионы булырдай холыклылар да барДәрес темасыМаксатПовесть жанрындагы әсәрне образлар системасы аша анализлау; логик фикерләү сәләтен үстерү; дөньяга гуманлы караш тәрбияләү юнәлешендә эшләүМатериал һәм җиһазлау: 1Әдәбияттан хрестоматия: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 11 нче сыйныфы өчен ТөзГӘхмәдуллин, Н.Г.Юзиев.- Өченче басма– Казан: Мәгариф, 2011Планлаштырылган нәтиҗәләр., Метапредмет нәтиҗәләр, Предмет нәтиҗәләреУниверсаль уку гамәлләре формалаштыруКоммуникатив:, Регулятив: Дәрес барышыУкытучыДәресне Галимҗан Ибраһимовның сүзләрен укудан башлыйк: «Әдәби вә шигъри әсәрләргә һичбер төрле тәэсир бирмәгән адәм юк»Сез бу фикер белән килешәсезме? Көтелгән җавапларУкытучыӘлеге сорауларга җавап бирсәк, дәреснең максатына ирешербез(Укучыларга максатның гомуми белем бирү һәм гамәли өлеше җиткерелә, тәрбияви өлеше дәрес ахырында ачыклана.) Болардан чыгып, шуны әйтергә була: Нәфисә үз бәхете өчен көрәштә кыю атлый, алдындагы киртәләрдән дә курыкмый, рухи көчлеӘ Гөлсем исә әзер бәхет көтә, үзе өчен кемнең дә булса билгеле бер карар кабул итүен телиУкытучыӘйе, рус мохитендә тәрбияләнеп үскән Гөлсем, гәрчә бик тәвәккәл булырга тиеш булса да, аның юлдашы консерватив карашлы мөселман гаиләсендә тәрбияләнгән Нәфисә кебек үз бәхете, үз мәнфәгате өчен көрәшү көченә ия булмаган шәхес итеп биреләУкытучыӘсәрдә геройларның психологик халәтен, уй-хисләрен чагылдыручы көз, яңгыр, Идел, пароход, бакча, төн, утар, юл, пристань кебек образлар да барСаналган образларны кеше образларына һәм табигать образларына аерып, интерактив тактада икегә бүлеп урнаштырыйкТабигать образларының вазифасын ачыклыйкДәреслектән көз образы белән бәйле юлларның әсәр башындагысын табып укыгыз әлеГөлсем яшәгән пространство караңгылыкка чумган, алай гына да түгел ул төпсез-чиксез, аны ерып чыгу да мөмкин түгел, шул рәвешле бу Гөлсемнең авыр тормыш ситуациясен хәл итеп, аннан чыгу юлын таба алмавын аңлатаИкенче төрле әйткәндә, Гөлсем шушы Иделдәге ялгыз пароход сыман авыр язмыш сукмакларын үтә-үтә, төрле каршылыкларга очрый-очрый, алга таба, билгесезлеккә таба барырга мәҗбүр була дип аңлашылаКөтелгән җавап“Идел дә, озын Идел дә, бик күп язларны, бик күп көзләрне күргән Идел дә, йомшак нурлы кояшка каршы күп агудан арыган кебек, моңланып, сузылып яткан иде”Идел әлеге әсәрдә кеше гомеренең агышын чагылдыра, ләкин ул аннан аермалы буларак мәңгелеккә ия: УкытучыӘсәрдә геройларның психологик халәтен, уй-хисләрен чагылдыручы, пристань образлар да бар, дидекШул турыдагы өзекне укып аңлатма бирегезУкытучыӘсәр башындагы көз герой күңелендә дә шундый ук халәтнең булуын ачыклап торса, әсәрнең ахырында исә бу көз нинди мәгънәдә килә? УкытучыНәтиҗә ясап, шуны әйтә алабыз: Гаяз Исхакый «Көз» повестендагы төп героинялары Гөлсем һәм Нәфисә образлары аша ислам дине кануннарына нигезләнгән гаилә тәрбиясенең җәмгыяви тәрбиядән өстенрәк булуын дәлиллиЯшьтән үк дини тәрбия алган Нәфисә нык иманлы, көчле рухлы, аң-белемле,үз бәхете өчен көрәшергә сәләтле шәхес булып формалашаӘ Гөлсем исә рус даирәсендә тәрбияләнеп, дини тәрбиядән мәхрүм булаУл үз бәхете өчен көрәшергә сәләтсезДини һәм милли тәрбиядән мәхрүм булган Гөлсемнең ачы язмышка дучар булуын сурәтләп, Г.Исхакый ислам диненең татар халкын, аның телен, гореф-гадәтләрен саклап калучы бердәнбер фактор икәнен дәлилли«Әүвәл әхлак бозыла, икенче, дин бетә, өченчедән, ул халык үзе бетә», – дигән сүзләренә тугры калып, татар халкын халык итә торган дин, тел, моң, гореф-гадәтләрне саклап калуның зарурилыгын исбатлыйБоларны саклап калуда хатын-кыз, тәрбияче буларак, иң зур роль уйнавын ассызыклый— Өйдә “Кеше үз язмышына үзе хуҗа” дигән темага сочинение язарга тиеш буласызСочинение язганда Нәфисә белән Гөлсемгә чагыштырып биргән характеристикага нигезләнә аласызШулай ук әйтемнәрне куллана, тормыштан мисал китерә аласызКиләчәктә үз максатыгызга ирешү өчен ниләр эшли алуыгыз да урын алсынГаяз Исхакый – тәүге әсәрләреннән үк милләт язмышын алгы планга чыгаручы реалист язучыАның һәрбер әсәренең нигезенә милли идея салынаДине,теле,мәдәнияте,гореф вә гадәтләре бер булган кешеләрдән барлыкка килгән җәмгыяткә (халыкка) милләт диелерМилләт өчен аеруча әһәмиятле булган мәсьәләр – үз динен һәм мәдәниятен саклаудырБу мәсьәләләргә җитәрлек игътибар бирелмәсә,халык югалырГИсхакый милли рух һәм халыкчанлык белән сугарылган әсәрләренең үзәгенә милләт язмышы мәсьәләсен куеп, әлеге проблеманы төрле яссыллыкта яктыртаБер төркем әсәрләрендә ул, милләтне инкыйраздан саклап калу максатында, укучының игътибарын халыкның милли чшәешенә, милли колоритына, күркәм гореф-гадәтләренә, милли йоллаларына, нәсел-нәсәбәсенә, борынгы тамырларына юнәлтәТатар халкы тормышының төрле якларын һәм аңа гына хас булган мили традиия һәм гөреф-гадәтләрне, проблемаларны уңышлы чагылдырган «Сөннәтче бабай” һәм «Остазбикә” әсәрләре әдәбиятебезнең гүзәл үрнәкләре булп тораТатар халкы тормышының төрле якларын һәм аңа гына хас булган милли традиция һәм гөреф-гатәтләрне,проблемаларны уңышлы чагылдырган «Сөннәтче бабай” һәм «Остазбикә” әсәрләре әдәбиятыбызның гүзәл үрнәкләре булып тора«Сөннәтче бабай” хикәясендәге Корбанколый карт образы аша үзәк планга, алгы сызыкка чыгараАвылда «Сөннәтче бабай” исемле белән мәгълүм булган Корбанколый карт гомер сөрәКартның төп шөгеле – балаларны сөннәткә утыртуШул шөгыле аша ул тормышта үз урынын тотаГИсхакый «Сөннәтче бабай” әсәре белән әдәбиятта психологизмны яңа төсмерләр белән баетаХикәядә милли, фәлсәфи проблематикалар чагылыш табаӘсәрдә мөһим проблема булып Сөннәтче бабай образы аша ачылган милли характерның асылы тораХикәягә Сөннәтче бабай персонаңы үзенең формалашкан характеры белән килеп керәАнда шул характерның тик бер ягы, бер сыйфаты гына күренеп кала, әмма шуңа нигезләнеп, без мәгълүм бер халык иясен чамалый алабызМилли характер,милли менталитет проблемалары тыныч тормыш шартларында барлыкка килә һәм чишеләМилли традицияләр һәм гореф-гадәтләр ГИсхакыйның «Остазбикә” повестенда күпмедер дәрәҗәдә чагылыш табаӘсәрдә татар хатын-кыз бәхете мәсъәләсе үзәккә куелаМәсъәләне мөмкин кадәр конкрет һәм ышандырырлык итеп чагылдыру өчен, ГИсхакый үз героинясы Сәгыйдәне шул вакыттагы татар авылының мохитендә күрсәтәӘсәрдә кыз сорау, туйга әзерләнү,никахлашу мәҗлесе, ислам диненә караган традицион йолаларсурәтләнә: милли проблематика белән беррәттән, төп игътибар идея-әхлакый проблематикага биреләГИсхакый милли характерны ачуда төп рольне Сәгыйдәгә тапшыраСәгыйдә образы мисалында татар хатын-кызының җыелма образы иҗат ителәӘхлакый проблематика ГИсхакыйның рухи гүзәллекне, әхлакый пакьлекне көндәлек гадилектә сүрәтли алуында күренәИдея — әхлакый проблематиканың үзәгендә Сәгыйдәнең шәхес буларак тирән асылы, характерының әхлакый тирәнлеге ятаЭчке драматизмы һәм тирән психологизмы белән көчле булган бу Һәр «кечкенә” кешенең күңел фаҗигасен үзенчәлекле рәвештә ачаХатын кыз бәхете ана булуда дигән фикер үткәреләХалык, милләт язмышы турында уйланганда, ГИсхакый еш кына хатын-кыз мәсьәләсенә мөрәҗәгать итә.Татар халкының милли язмышын хатын – кыз язмышы белән аерылгысыз бәйләнештә карап, ул бу мәсьәләне татар әдәбиятының иң мөһим мәсьәләләреннән берсе итеп күтәрәХатын – кыз бәхете, иреге мәсьәләләрен яктырткан «Кәләпүшче кыз”, «Теләнче кызы”, «Зөләйха” әсәрләрдә төп игътибар идея — әхлакый проблематикага биреләӘлеге тип проблематикалы әсәрләрдә язучыны кешенең яшәеш позициясе һәм аның үзгәрүе кызыксындыра.Әсәрләрнең үзәгендә фәлсәфи һәм этик эзләнү, кешенең яшәү мәгънәсе, яхшылык һәм яманлык, дөреслек һәм гаделлек хакында уйланулары тораГИсхакый татар әдәбиятында беренчеләрдән булып катнаш гаилә проблемасын күтәреп чыгаКатнаш никахның милләт язмышына йогынтысы «Ул икеләнә иде”, «Ул әле өйләнмәгән иде” повестьларында ачык күзәтелә.Повестьларда алгы планга милли проблематика чыгаӘлеге проблематика әсәрләрдә куелган проблема һәм аның чишелеше ягыннан бу ике әсәрне берләштереп тораПовестьлар өчен уртак проблематика икенче әсәрдә тулырак һәм эзлеклерәк яктыртылаКатнаш никах һәм интернациональ мәхәббәт проблемалары төрле яссылыктан чыгып анализланаГИсхакый үз геройларының каршылыклы уй – тойгыларын һәм фикер көрәшен, шәхси драмаларын милләт фаҗигасе дәрәҗәсенә күтәрәӘсәрләрнең нигезенә милли идея салынаМилли проблематика белән бәйләп милләт язмышы мәсьәләсе дә аңлатылаБорынгыдан килгән йолаларыбыз, гореф – гадәтләребез, традицияләребез инде онытыла, юкка чыга баралар дип әйтсәк тә, әле халкыбызның хәтерендә, өлкән буын кешеләренең телендә бик күп истәлекләр, тел һәм рухи байлыгыбыз сакланаГаяз Исхакый үз әсәрләрендә укучының игътибарын халыкның милли яшәешенә, күркәм гореф – гадәтләренә, милли йолаларына, нәсел – нәсәбәсенә, борынгы тамырларына юнәлтә.Иң гадәти авыл карты көнкүрүшен, гомер юлын сурәтләгән зур булмаган гади бер «Сөннәтче бабай” хикәясендә автор татар халкының иң түбән катлауларында да гөрләп чәчәк аткан, олы киеренкелегенә җиткән рухи гүзәллек — әхлакый пакьлекне, көндәлек гадилектә, әмма тетрәндерерлек киеренкелектә сурәтли, гәүдәләндерә алганАвылда «Сөннәтче бабай”исеме белән мәгълүм булган Корбанколый карт гомер сөрәАның яшен белгән кеше юк.Яше югалган кебек, картның исеме дә югалганҺәммәсе аны Сөннәтче бабай дип йөртәләр.Бу картның үзе өчен бик тә кадерле булган өч әйбере була, шулар арасында иң изгесе – «Мең дә өч йөз ел буена буыннан буынга тапшырылып килгән «Сәлман Фарси пәкесе”.Ислам диненең символыКартның төп шөгыле – балаларны сөннәткә утыртуӘнә шуның аша ул тормышта үз урынын тота.Сөннәт пычагы булса да, ул ярлы, әмма рухияктан бай, тормыш аны бөкрәйтсә дә, сындыра алмаган.Бу пычакта үткәннәрнең, ислам диненең, татар халкының яшәеш мохиты чагылыш тапкан.Әлеге сөннәт пычагына ия булу белән карт чиксез горурлана.Картның күңеле дә әнә шул җансыз әйбер белән бергә кушылган, матдиләшкән бербөтен тормышка әверелгән.Үзенә бер үзенчәлекле дөньяны хәтерләткән шушы яшәешне ГИсхакый төрле яклап һәм шактый тәфсилләп сурәтлиШулай үз куанычы белән рәхәт кенә гомер кичергәндә кайгы килә: Сөннәтче бабайның бер тән, бер җан булып яшәгән карчыгы үлеп китәБерара бу югалтудан бик хәсрәтләнеп йөргәч, картның башына өйләнергә кирәк дигән уй киләУл аның хәстәренә керешәБу юлда карт һәрвакытта уңышсызлыкка ирешә һәм ахыр чиктә бер ялкау затсыз карчыкка тап була.Карчык Сөннәтче бабайның тигез генә бер җайга салынган тормышын тәмам җимереп ташлый.Көннәрдән бер көнне Сөннәтче бабай яңа хатынының сөннәт пәкесе белән бәрәңге әрчеп утырганын күрә.Моны күргәч, ул шашып кала,телдән язып һушсыз кала.Берничә көннән Сөннәтче бабайны үзе казып куйган каберенә илтеп җирлиләрБеренче карашка бик гади генә эчтәлек.Әмма чынлыкта исә, әсәрдә тормышның вак – төякләреннән туган шәхес трагедиясе ачылаСөннәтче бабайның бар юанычы, бар мактанычы – Сәлман Фарси пәкесе булып, ул аның бу дөньяда тереклек итүенең символына әверелгәнГап – гади вакыйгада шәхес фаҗигасе күрә алган һәм аның көчле сурәтләнешен биргән ГИсхакый «Сөннәтче бабай” әсәре белән әдәбиятта психологизмны яңа төсмерләр белән баета.Әсәрдә татар халкының борынгыдан килгән йолаларына, гореф – гадәтләренә киң урын бирелгәнМилли традицияләр һәм гореф – гадәтләр ГИсхакыйның «Остазбикә” повестенда күпмедер дәрәҗәдә чагылыш таба.Әсәрдә татар хатын – кызы бәхете мәсәләсе үзәккә куелаМәсьәләне мөмкин кадәр конкрет һәм ышандырырлык итеп чагылдыру өчен, ГИсхакый үз героинясы Сәгыйдәне шул вакыттагы татар авылының мохитендә күрсәтәБашка бик күпләрнеке кебек, Сәгыйдәнең иң зур хыялы – кияүгә чыгуӘсәрдә шушы гамәл күнегелгән рухта, бөтен йолаларын башкарып, җитдилекне һәм юморны бергә кушып күрсәтелә.Әсәрдә кыз сорау, туйга әзерләнү, никахлашу мәҗлесе, ислам диненә караган традицион йолалар тәфсилләп сурәтләнәГ.Исхакый әсәрләрен халыкның милли үзаңын уяту һәм шул юл белән аның азатлыгына ирешү максатында яза.Шушындый мәсьәләләр хакында нык уйланып, борчылып һәм шуларны хәл итү идеясе белән язылган булулары сәбәпле, ГИсхакый әсәрләре үзе яшәгән вакытта ук популярлык казаналар һәм, табигый, алар милләтнең уянуына, милли хисләр үсешенә зур йогынты ясыйларХалык, милләт язмышы турында уйланганда ГИсхакый еш кына хатын – кыз мәсьәләсенә игътибар итә.Әдип, татар халкының милли язмышын хатын – кыз язмышы белән аерылгысыз бәйләнештә карап, бу мәсьәләне татар әдәбиятының иң мөһим мәсьәләләреннән берсе итеп күтәргәнГаиләне, җәмгыятьне хатын – кыздан башка күз алдына китереп булмыйХатын–кызның уңай роленнән башка үсеш–үзгәреш, прогресс була алмас иде.Татар мәгърифәтчеләре, җәдитчеләре моның асылын дөрес тоеп алалар.Шуңа күрә алар иҗатында хатын-кызның ир–ат мәнфәгатьләрен канәгатьләндерүче курчак ролен башкаруына каршы чыгалар.ГИсхакый хатын-кызның ир-ат белән тигез хокуклы булмавын инкыйразга алып баручы җитди сәбәпләрнең берсе итеп таный.Хатын-кызны хөрмәт итмәгән, аның шәхес булуын, милләтнең киләчәген – балаларны тәрбияләүче булуын танымаган милләтнең киләчәге өметсез булуын искәртәИҗатының башлангыч чорында язылган һәм татар кызларының язмышына һәм, гомумән, милләткә зур зыян китерә торган яман гадәтләрнең барлыкка килүен сурәтләгән «Кәләпүшче кыз” повесте ГИсхакыйның иң беренче танылган иҗади казанышларыннан исәпләнә«Кәләпүшче кыз” әсәре шул чор татар әдәбиятына хас мәгърифәтчелек реализмы кысаларында язылганУл XX гасыр башы татар тормышындагы күптөрле проблемаларга укучыларның күзен ача«Кәләпүшче кыз”да башкаларга сабак булырлык гыйбрәтле мисал итеп Камәр язмышы алынаАның язмышы мәгърифәтчеләрчә аңлатыла, ягъни балачакта дөрес тәрбия ала алмавы аркасында, героиня алга таба юньсез кешеләр кулына эләгә һәм нәтиҗәдә гомере фаҗига белән тәмамланаГИсхакый чынбарлыкны кискен, реаль рәвештә тасвирлый, ләкин «мәгърифәтчелек” чоры әсәрләрендә әле ул үгет-нәсихәт бирүдән узмыйТуган проблемаларны мәгърифәт, аң-белем, гаиләдәге дөрес тәрбия ярдәме белән хәл итеп була дип саныйӘлеге әсәрдә психологик тасвирламаларның тәүге яралгысы күзәтелә.Әдип кешенең психологик үсеш-үзгәреш этапларын оста күрсәтәГеройларын акыл-хис көрәше, вөҗдан газабы аша үткәрәҖәмгыятьтә кешеләрнең әхлаклык ягыннан түбән төшү-төшмәвен дин күзәтеп тораГИсхакый дини моментларны үз әсәре тукымасына кертеп, аның аша укучы акылына тәэсир итәргә тырышаДини кануннар кеше тормышына нигез итеп алынаӘдип, беренче чиратта, гади кебек күренгән, ләкин асылында зур мәгънә яткан, әхлаклылыкка өндәгән дини күзәтүләргә битараф булуның нәтиҗәсен күрсәтә«Авыруын яшергән үлгән” диләр халыктаГИсхакый үз милләтенең «авырулар”ын ачыктан-ачык күрсәтеп, милләттәшләрен шул «авырулар”дан арынырга чакыраГИсхакый гыйбрәтле мисал ярдәмендә халыкның үзаңына тәэсир итеп, анда милләт язмышы өчен борчылу уятырга телиМилләтнең башка кызларын шундый аяныч хәлләрдән саклау өчен кисәтү рәвешендә язылган «Кәләпүшче кыз” әсәре белән автор һәр мөселманны, бөтен татар дөньясын ямьсезли торган, милләтебезгә зур зыян китерә торган шул яман «авырулар”ны булдырмас өчен кулыннан килгән кадәр тырышырга өнди.ГИсхакыйның «Кәләпүшче кыз” повесте идеясе ягыннан бүгенге көндә дә актуальлеген югалтмыйГИсхакыйның хатын-кыз мәсьәләсен яктыртуга багышланган икенче бер әсәре – «Теләнче кызы” романыРоманда әсәр идеясе башкачарак яссылыкта ачылаГИсхакый фәкыйрьлекнең иң каты, ачы газапларына дучар ителгән татар хатын-кыз образында югары әхлак, кешелеклелек һәм мәрхәмәтлелек тойгыларының һичбер вакыт сүнмәвен, пычранмавын гаять тормышчан конкрет сурәтләрдә тасвирлыйГИсхакый бу әсәрендә хатын-кыз иреге проблемасын күтәрә һәм аны гади татар кызының гыйбрәтле язмышында яктыртаШул ук вакытта ул хатын-кыз язмышын җәмгыятьтәге иң катлаулы мәсьәләләрнең берсе булган милләт язмышы белән бәйлиРоманның нигезен әдипнең фәлсәфи, мәгърифәтчелек карашлары тәшкил итә«Теләнче кызы” романы өч кисәктән һәм бер кисәге берничә бүлектән тора.Романның беренче кисәгендә ГИсхакый күп төрле психологик алымнар кулланып төп героиня- Сәгадәтнең бай эчке күңел дөньясын, аң-белемле, инсафлы, ата-анасын зурлый торган кыз икәнлеген тасвирлыйТөп героиняның тышкы һәм эчке матурлыгы гармоник рәвештә җылы буяулар белән биреләАлга таба әсәрнең төп сюжетын Сәгадәткә кагылышлы драматик вакыйгалар һәм кызның рухи дөньясындагы кискен көрәш билгелиГИсхакый үзенең игътибарын крестьян кызына, аның эчке дөньясын ачуга, рухи эволюциясен күзәтүгә юнәлтәБу образның характеры ачылуда күренәГероиня яңа сыйфатларга ия була, үсәХарактер процесста, вакыйгалар тезмәсе аша ачылаТормыш төбенә төшкән Сәгадәт үз-үзен җиңеп, кешелек сыйфатларын саклап кала алаГИсхакый милләтнең киләчәген укымышлы хатын-кызда, ә хатын-кызның бәхетен аң-белем алуда саный«Теләнче кызы” романында бу фикернең эволюциясен күрергә мөмкинУл хатын-кыз бәхетен мәгърифәтле булу гына түгел, милли хисләр белән дә бәйләп аңлатаБу, әлбәттә, авторның үзенең дә дөньяга карашлары үсү-үзгәрү турында сөйлиШул рәвешле ул, героинясын тормыш баскычлары буенча һаман югарыга күтәреп, аннан үзенең идеалын – халыкка хезмәт итәрлек татар хатын-кызы образы тудыра«Теләнче кызы” романы ХХ гасыр башы татар әдәбиятында хатын-кыз язмышын, башка әсәрләрдән аермалы буларак, романтизм һәм реализм чаралары синтезында, оптимистик планда яктыртуы белән үзенчәлекле урын ала1915 елда язылган һәм басылып чыккан «Остазбикә” повестенда ГИсхакый инсафлы, итагатьле, киң күңелле, олы җанлы хатын-кыз образын тудыра”Остазбикә” повесте шәхеснең эчке дөньясын тагын да тирәнрәк итеп ачарга омтылган булуы белән элегрәк язылган әсәрләдән аерылып тораНечкә психологизмга корылган конфликтның чишелеш табып тасвирлануы игътибарны җәлеп итәЭчке драматизмы һәм тирән психологизмы белән көчле булган бу әсәр «кечкенә” кешенең күңел фаҗигасен үзенчәлекле рәвештә ачаГИсхакый Сәгыйдә образында татар хатын-кызының иң күркәм сыйфатларын туплап биргәнТыныч холыклы, сабыр, киң күңелле, хезмәт сөючән, олы җанлы, нык рухлы бу хатын тиз арада яхшы остазбикә булып танылаТатар хатын-кызының азатлыгы, бәхете өчен көрәш идеясе язучының тулаем иҗаты өчен хасГИсхакыйның прозасында хатын-кыз образы иң калку булып сурәтләнгәне – «Остазбикә” повесте булса, сәхнә әсәрләре арасында беренчелекне, һичшиксез, «Зөләйха” ала«Зөләйха” драмасында ГИсхакый әлегә кадәр күренмәгән көчләп чукындыруны фаш итү темасын күтәрәӘсәрдә килешмәс капма-каршы көчләр бәрелешеТатар халкының гасырлар буена формалашкан яшәү рәвеше, традицияләре, иреге, вөҗданы, җаны, дине – бер яктаИкенче якта – патша Россиясенең колониаль-милли сәясәте, шуны гамәлгә ашыручы рәхимсез ялчылары: руханилар, чиновниклар, полиция.Әсәр нигезендә шушы ике як арасында чишелә алмаслык көчле трагик конфликт ятаБеренче як хаклык, азатлык, вөҗдан иреге өчен көрәшәИкенче як шуны тыя, басарга, изәргә, таптарга бөтен көчен куяБу көч татар халкы өчен иң газиз нәрсәләрне – аның вөҗданын, динен, җанын сатуга буйсындырылганЗөләйха халык язмышын кичергән милләт анасы рәвешендә бирелә.Аның милли вазыйфасы – милли рух һәм әхлакның нигезен тәшкил иткән дини иманны саклауГаяз Исхакый – беренче әсәрләреннән үк милләт язмышын беренче планга чыгарган реалист язучыШул исәптән, ХХ гасырның башында ук инде ул татарның рус милләте тарафыннан йотылу ихтималы хакында чаң суккан әдипКеше бәхетен гаилә бәхете белән бәйләп караган ГИсхакый бу өлкәдә эзләнә, уйлана.Ул татарның рухи бишеге булган традицион авыл җирлегенә дә, шәһәр тормышына да мөрәҗәгать итәШәһәр, билгеле булганча, иҗтимагый-рухи яктан авылдан шактый аерылаБиредә кеше милли мохиттә генә кала алмый, башка төрле әшәеш күренешләре белән дә очраша, заман цивилизациясенең йогынтысын ныграк сизәМондый шартларда кешегә шәхси бәхет, гаилә бәхете кебек мәсьәләләрне кайчак авылдагыдан аермалы рәвештә хәл итәргә туры киләШәһәр татарлары яшәешен төрле өлкәләрендә рус йогынтасын нык тойдыларБу хәл гаилә кору өлкәсендә дә үзен шактый сиздерәШунлыктан татар дөньясында катнаш гаилә мәсьәләсе хасил булаБу мәсьәлә милләтчел рухлы әдип-галимнәрнең игътибарын аеруча җәлеп итәГИсхакый да бу мәсьәләгә битараф булып кала алмыйУл беренчеләрдән булып бу мөһим проблеманы «Ул икеләнә иде” (1914) һәм «Ул әле өйләнмәгән иде” (1916) повестьларында көн тәртибенә куя һәм ни дәрәҗәдә аның җитди булуын безнең бүгенге тормышыбыз дәлиллиПовестьләрда татар егетләрен рус хатыннары куенына этәрүче сәбәпләрнең берсе – татарның тәхет әсирлегендә булуы сәбәпле мәдәният, сәнгать һәм көнкүреш яшәешендә рус һәм башка Европа халыкларыннан артта калганлыгыГИсхакый үз геройларының каршылыклы уй-тойгыларын һәм фикер көрәшен, аларның шәхси драмаларын милләт фаҗигасы дәрәҗәсенә күтәрә«Ул икеләнә иде” повестеның төп герое Хәмит утыз ике яшькә җитеүнә карамастан, һаман әле өйләнмәгәнАның өчен яшьли өйләнү ул – үзенең хөррияте шәхсияңне бетерүӨйләнер өчен ул хезмәтенең алгарак китүен, банкта берәр дәрәҗәгә үрләвен,ңалованиесенең ике йөзгә җитүен көтәГакыл белән өйләнер өчен Хәмит үзенә тиң татар кызын таба алмыйӨйләнергә булгач, өйләнергәХәмит дусларына мөрәҗәгать итә, үзенә кыз димләүләрен үтенәХәмиткә яңа татар кызы, татар әдәбиятын укыган,татар матбугаты артыннан бара торган кыз кирәкТанышы Сәгыйтнең киңәше буенча Хәмит бер шәһәргә бай кызын сорарга бараЛәкин Нәфисә белән танышу, аралашу Хәмитне бу уеннан кайтараТатар кызы Нәфисә Хәмиттә бернинди мәхәббәт хисе уята алмыйБу кызда Хәмит үзенең киләчәк иптәшен,юлдашын күрмиАның белән үзен бик уңайсыз хис итәТатар кызына өйләнә алмагач, әсәр ахырында Хәмит элекке якын танышы Мария Ивановна белән кабат очрашу һәм гаилә кору уена якынлаша башлыйӘгәр Хәмит катнаш гаилә кору мәсьәләсен әле ахырына кадәр хәл итеп бетермәгән булса, «Ул әле өйләнмәгән иде” повестеның герое Шәмсетдин иртә тол калган рус хатыны Анна белән катнаш гаилә кораӘсәр дөнья күргән чор әле татарның татар рухлы, үзен тулы мәгънәдә милләте белән татар икәнен тоеп яшәгән вакытПриказчик Шәмсетдиннең күңел газаплары менә шушы хискә бәйлеУл татар кешесе, шуңа күрә аның хатыны да, балалары да ислам диненә булырга тиешләрШәмсетдин үзенең гаилә тормышын башкача күз алдына китерә дә башлыйГИсхакый кеше күңеленең иң нечкә кылларын тибрәндерерлек итеп Шәмсетдиннең ихтыярсыздан марҗа белән яшвен, чукындырган балалар үстерүен, шул ук вакытта, бу хәлләрне йөрәге кабул итә алмыйча, газап чигеп,балаларын Истанбулда укытып,чын мөселман кешесе итеп тәрбияләү хыялы белән өметләнеп яшәвен тасвирлыйГади бер приказчик Шәмсетдиннең яшәеше, уй-фкерләре, күңел кичерешләре аша Г.Исхакый үзен борчыган проблеманы үтемле тел белән тасвирлыйШәмсетдин ХХ йөз башнда татар тормышында яңача яшәргә, рухи офыгын киңәйтүгә, баетуга омтылган яшьләрнең бер вәкилеАвылдан шәһәргә мәдрәсәдә укырга килү Шәмси тормышында һәм дөньяга карашларын да тора-бара шактый үзгәрешләр кертә, аның яшәешен, рухи дөньясын катлауландырып җибәрә.Чөнки хәзер геройның күңелендә авылданкилә торган милли-дини рух шәһәре цивилизациясе тудырган уй-хисләр очрашаШәхәр гомумән, кичәге авыл егетен ничектер рухи яктан уятып җибәрә һәм аның күңелен яулый кебекШәмсетдинне үз милләтенең бүгенге яшәеше канәгатьләндермиЛәкин шул ук вакытта ул үз милләтенә кендеге белән ябышкан бәндәТатарлык аңа ана сөте, тәрбия белән нык сенгәнМенә шушы ике сыйфат берберсе белән килешә алмау сәбәпле, Шәмсетдиннең күңелендә таркаулык урын алаШәмси өчен яңача яшәү көндәлек тормышта марҗа белән яшәү дигән сүзШәһәрчә яшәү символына әверелгән Анна Всильевна белән танышу моңа кадәр гадәти авыл егете булган Шәмси өчен гаилә кору мәсьәләсен бермә-бер катлауландырып җибәрәЧөнки хәзер ул кәләшенең татар кызы булуын,әммә Аннага охшаган булуын тели башлыйАнна Васильевна тормышы баряктан да Шәмсетдиннең әти-әнисе, абыйсы белән җиңгәсе яшәгән тормыштан өстенӘ инде Анна Васильевнаның үзенә килсәк, ул бар яктан да булган, уңган, гел уңай персонаж булып тасвирланаУл, татар хатын-кызлары белән чагыштырганда, башкача: матур, пөхтә, акыллы, белемле, сәнгатьне тирәннән аңлый белә, зәвыклы, Шәмсине кайгырта, карый, ялын оештыра, хәттә ул авыргач, үзен аямый аны аякка бастыра, үзе ялыгаАның милләте, тәртибе, әхлагы, кешелек сыйфатлары автор тарафыннан гел сокландыргыч итеп күрсәтеләГадәттә, ГИсхакый иҗат иткән хатын-кызлар ирләргә караган да активрак, кыюракАнна Васильевна да танышуның беренче адымыннан ук инициативаны үз кулына алаШул ук вакытта ул, хатын-кызга хас булганШәмсинең ирегенә киртә куймыйХәттә аның татар кызына өйләнү теләгенә дә каршы килмиАна Васильевна Шәмсетдинне үзенә өйләндерүне максат итеп куймыйБары тик ул аны ярата һәм аның һәр адымы, кылган эше шушы хискә бәйлеАнна Васильевнаның уңганлыгына, булгнлыгына, кешелек сыйфатларына соклану тора-бара Шәмсетдиндә мәхәббәт хисе уятаТормышта бер-бер артлы килеп чыккан катлаулы ситуацияләрдә Анна Василҗевнаның үз-үзен тотышы ике арадагы мөнәсәбәтне ныгыта нына бараЛәкин татар гаиләсе корып яшәү теләге дә Шәмситдиннең күңеленнән китмиНичек кенә ул ул бу тормышын кабул итмәсен, Анна Васильевна тарафыннан бирелгән тормыш никадәр рәхәт һәм ләззәтле булмасын, Шәмси эчке мөхите белән татар булып калаУл татарлыгыннан котыла алмый һәм котылырга теләми дәШуңа күрә аның тормышы рәхәт белән михнәткә әвереләАнна да, Шәмси дә бәхет төшенчәсен һәрберсе үзенчә аңлыйларАнна өчен баштарак бәхет-яраткан кешең белән бергә вакыт үткәрү булса, тора бара, ихтыярсыздан уртак балалар үстереп яши башлагач, чын гаилә тормышы белән никахлашып яшәүгә кайтып калаШушы бәхеткә ирешә алмау сәбәпле, аның күңеле китекКүңеленә Шәмсине югалту куркынычы кереп оялыйАнна шул сәбәпле чиркәүгә йөри башлый, балаларын чукындыраШәмсинең бар гомере эштә үтү сәбәпле, балаларны тәрбияләү Аннага калаҮзе марҗа булгач балаларын да рус мохитендә тәрбиялиХатынының балаларны чиркәүгә алып барып чукындырганнын белгәч, Шәмси, кызып китеп, аның белән араны өзәНиһаять, татар кызына өйләнергә ниятләп авылына кайтып китәЛәкин янәдән марҗасы янына кайтаӘлбәттә, бу процесс Анна «ярдәменнән” башка узмыйБу әсәре аша ГИсхакый урыс дөньясының катнаш никахлар аша руслаштыруның нечкәртелгән сәясәт алып баруын фаш итеп кенә калмый, башка милли мохитка эләгү татар кешесен үзеннән үзе милли җирлектән һәм яшәү рәвешеннән аеруга һәм аның нәсел тамырлары коруга китерәчәген фаразлый«Ул икеләнә иде” повестендә язучы Хәмитнең уй-ниятләрен, эчке кичерешләрен бәйнә-бәйнә сүрәтләп, үзенчәлекле образ иҗат итәПсихологизмга корылган бу әсәрдә, нигездә, җиткән егетнең күҗел дөньясын, кршылыклы хис-кичерешләрен җентекле тасвирлау бараГеройның күңел дөньясында барган көрәшләр, каршылыклар сюжет киеренкелегенә сизерерлек йогынты ясыйӘсәрдә уй-хисләр, кичерешләр агымы даими бәрелешләр арылы бараГИсхакый рухи хәятне табигый байлыгында күрсәтергә омтылаХәмит аңында дөрес фикер, карар шул әзер хәлендә генә килеп чыкмый, бәлки үтә кискен көрәш нәтиҗәсе буларак туаБик тиз арада Хәмит күңеленә капма-каршы дәлилләр килеп китәАларның берсе-бер якны, ягъни татар кызына өйләнү, икенчесе башка тарафны – Мария Ивановна белән калуны куәтлиБерсе икенчесен кысрыклый, төртеп чыгара, өстенлек алаГерой шуларны гүя янәшә куеп, үлчәп карый, иң урынлы дигәнен кабул итәргә тырышаАның бу хәтле әсәрнең исеменнән үк күренеп тораУл икеләнәиде… Әдип фикер белән фикер, хис белән хис, акыл белән тойгы арасында психологик бәрелешләрне яктыртаӘсәрнең буеннан буена төп герой Хәмитнең уйлануын,икәләнүен күрәбезӨйләнү мәсьәләсенә караган очсыз-кырыйсыз уйлар, каршылыклы фикерләр Хәмитнең бәгырен бораулый, тынычлыгын алаУл татар кызына өйләнү хыялыннан арынырга теләми, шул ук вакыта Мария Ивановна кебек татар кызын таба алмыйУл үзенә бу рус кызыннан да яхшырак кәләш булмаячагына ышанаШул фикерне үз күңелендә урнаштыра, шул ниятне үстерәГИсхакыйның икенче әсәре «Ул әле өйләнмәгән иде” повестена килсәк, шулай ук психологизм белән очрашабызАвтор әсәрнең төп герое Шәмсинең эшлексезлеген, икеләнүчән табигатен, фәлсәфәсен психологик анализ чаралары аша хөкем итә кебек«Ул икеләнә иде” әсәрендәге Хәмиттән аермалы буларак Шәмсинең күңелендә барган каршылыклар ул кадәр кискен дип әйтеп булмыйӘгәр Хәмит рус кызына өйләнү мәсьәләсен әле ахырына кадәр хәл итеп бетермәгән булса, Шәмси рус хатыны Анна белән катнаш гаилә кораАның өчен марҗа белән яшәү шәһәрчә яшәү символына әвереләГәрчә аның күңелендә дә тора бара татар кызына өйләнү теләге булса даАнна Васильевнага охшаган татар кызын тапканчы дип, Шәмси бу рус хатыны белән яши бирәУл тулысы белән үзен Анна кулына тапшырган, тормышын үзгәртергә сәләтсезУл туган балаларын мөселман итәргә, мйселманча тәрбияләргә хыяллана, әмма бу юнәлештә бер генә дә эш эшләмиИр белән хатын уртак тормыш итәләр, уртак балалар үстерәләр, ә үзләре гомер буе рухи яктан, чит кешеләр төсле, бер-берсенең рухи кыйблаларын аңламыйча яшиләрИке әсәр дә милли реализм методы белән иҗат ителгәнРеализм кешеләрне тирәлек, мохит белән бәйләнештә күрсәтә, иҗтимагый шартларның кеше язмышына, әхлагына, рухи дөньясына йогынты ясавын чагылдыраТирәлекнең эш-гамәлләргә тәэсирен, яшәештәге сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен детерминизм термины белән атап йөртәләрРеализм өчен аеруча социаль-психологик детерминизм характерлы, ягъни биредә типның үз-үзен тотышы, эш-гамәлләре, яшәеш шартлары тормыш логикасы һәм психологик халәт белән дәлилләнәМонда психологик нигезләүгә шактый зур урын бирелә.Төрле омтылышлар, эчке дәлил белән аклана, персонажларның холкы, карашлары, кичерешләре белән аңлатыла, капма-каршы хисләр көрәшендә теге якибу якның җиңүе, өстенлек алуы нәтиҗәсе итеп биреләРухи дөньяда туган карар кайчак тормыш логикасына да геройның үзенең характер, омтылышына да каршы килә, хәтта үзе өчен үкенечле дә була, ләкин укучы аны барыбер кабул итә, күңелендә ризасызлык калса да, бәхәкә кермиПсихологик аргумент укучы аңына көчле тәэсир итә, аның ярдәмендә әдип безне үз ихтыярына буйсындыра, төрле борылышларга алып кереп китәБу ноктада, ягъни күңелдәге процесслар белән нигезләү өлкәсендә реализм белән романтизм позицияләре якынаеп та алаӘмма романтизмда башлыча эчке халәткә өстенлек бирелә, реализмда тышкы факторлар белән эчке дәлил берлектә яши, ике мөмкинлек бергә кушыла.Шушы хәл әсәрнең мавыктыру, инандыру куәтен, укучының ышанычын арттыраЧөнки ул тормыш дөреслегенә, реализм юнәлешенә хезмәт итәПовестьлар өчен уртак проблематика икенче әсәрдә тулырак һәм эзлеклерәк яктыртылаКатнаш никах һәм интернациональ мәхәббәт проблемалары төрле яссылыктан чыгып анализланаМондый характердагы үзенчәлекле мәхәббәтнең этик, этник, мәдәни, психологик, дини, рухи, милли, фәлсәфи аспектлары тикшерелә, ике милләтнең борынгы гадәтләре белән күпьеллык йолалары арасындагы мөнәсәбәтләргә игътибар ителәБүгенге көндә дә шактый киң таралган катнаш никахлар татар милләтен инкыйраз упкынына иң якын юлдан алып баручы күренешУл күп санлы рус милләте чолганышындә яшәүче татарлар файдасына түгелКызганычка каршы, татар егете рус кызына өйләнсә дә руслар саны арта, татар кызы рус егетенә кияүгә чыкса да, татар милләте югалтуларга дучар булаХатын-кызга уңай булмаган мөнәсәбәт, гаилә коруда талымсызлык, өлкән буынның яшьләргә тиешенчә тәрбия бирмәве – милли рухның көчсезләнүенә китерүче сәбәпләрГИсхакый әлеге әсәрләрнең нигезенә бары милли рухта белем, тәрбия алган яшь буын гына татар милләтенең сафлыгын, бөтенлеген, якты киләчәген тәэмин итәргә сәләтле дигән фикер салаТема : Контроль сочинение “Кеше китә, истәлеккә ни кала?” ТАРИХНЫ ҖУЙМАУЧЫЛАР АВЫЛЫНДАБу авылга килеп эләккәч, тирә-ягыңа күз саласың да, ирексездән, бу ничәнче ел дип сорыйсы килә башлыйӘйтерсең вакыт машинасы сине ерак үткәнгә илтеп атканТаралып урнашкан йортлар феодаллык чорын искә төшерсә, кара мунча, көтү-көтү казлар, көянтә-чиләк тотып чишмәгә йөрүче кызлар – бар да мин тарихтан гына укып белгән елларны хәтерләтәУрам якта утыручы кое, капкага беркетелгән кызыл йолдызлар тагын күп нәрсә турында сөйлиТелефонымда пәйда булган “Мегафон Чувашия” язуы бүгенге заманны искә төшердеЮк, чуаш ягында йөрмәдем мин, ә шул республика белән арка терәп көн иткән Кайбыч районы Иске Тәрбит авылында булып кайттымАвыл халкын туйдырып бетергәнмендер индеБер үк сүзне өч-дүрт мәртәбә кабатлап сораган чакларым күп булдыКайбер сүзләрне тотып алган кебек булам да шуннан тырыша-тырыша җөмлә ялгыйм– Сезнеңчә сөйләшеп булмый шул менә, бер ияләнгәч, – ди авыл халкы, миннән көлеп– Безнең тел шундый акыш-макыш индеЯкындагы чуаш авылына барсаң, “татар” дип төртеп күрсәтәләрКазанга барсаң, “чуаш” диләрШул ике тел катнашып, керәшен акцентын да өстәгәч, ниндидер акыш-макыш тел килеп чыгаАкыш-макыш дип сөйләшү Әлки, Чүпрәле якларында да бар дип ишеттемЛәкин анда ямьсез мәгънәдә икән улӘ монда аңа үз телләрен ярату да, горурлану да, хәтта шаянлык та сыйганКазанга китеп бер-ике ел укыган яшьләр Иске Тәрбиткә кайтып, әдәби татар телендә сөйләшә башласа, әллә кем булган бу, телен дә оныткан дип карыйлар, имешХәер, монда карап кына тормыйлар, турысын ярып йөзеңә әйтәләрВакланып утыру гадәте бөтенләй юкЧын авылчаАвылда миңа кыздырган алма ашарга тәкъдим иттеләрЯңа ризык мәллә дисәм, бөтен хикмәт телдә икәнБездәге бәрәңге – аларда алма, бездәге алма аларда багалма булып чыктыМин барында дуңгыз да “чәчтеләр”Ягъни суйдыларКизләүдән (чишмәдән) көянтә-чиләк белән су да алып кайттыкДөрес, йортларга су кергән үзе, әмма чишмә суыннан чәй тәмле инде ул“Җөри”, “җук”, “җаман”, “җахшы” дип сөйләшә торгач, аларга кушыла башлавымны сизми дә калганмынМедпункт яныннан узып барганда, утын ярып маташучы бер апага исем китеп карап тордымЗур-зур пүләннәрне әйләндерә дә ата үзе, “эх” тә итмиӘйтерсең ирләр сугышка китеп беткәннәр дә шуннан бирле кайтмый яталарЯрый, анысы вак мәсьәләХәзер хатын-кыз эшләмәгән эш калмады бугай индеПроблема башкада: баксаң, әлеге бина һаман да мич ягып җылытыла икәнБерничә авылның йөзләгән халкы сәламәтлеге сагында торучы медпункт бит әле буШул ук сугыш вакытында да шулай җылытканнардыр инде больницаларныБиредә эшләүче Галина ханым Мёдова стоматолог, акушер-гинеколог, окулист, лор, хирург, терапевтбулып эшлиКыскасы, универсаль табиб улКөн саен бирегә килеп, бинаны мич ягып җылытырга туры килә икән үзенә– Шулай җылытканга күрә генә кыскартулар булмады бездә, – диде ул– Санитарка булып эшләүче Зинаида да калмаган булса, нишләр идем берүзем?! 25-30 кеше кабул иткән көннәр барАларны карап бетеримме, мич ягып утырыйммы мин?! Мин барында, колагы сызлауга зарланып, бер пациент килгән иде дә дару җылынганын көтәргә туры килде аңаАны ничек башкаралар дисезме? Бик авыр процедура: башта газда су җылытасың, аннары камфара мае ампуласы шул суда җылынырга тиеш булаТеге әбинең түземлеге төкәнеп, колагы сызлавы да кимеде хәттаМенә ничек рәхәт! – Джинсы чалбарыңны сал да, итәк ки индеМедицинада хәтта “джинсовый таз” дигән термин бар, ягъни “узкий таз”Джинсы чалбар сөякләрне кысып тора һәм аларның дөрес формалашуына комачау итә, нәтиҗәдә, бала тапканда бик авыр булачакНичек шуны аңламый соң бу хәзерге яшьләр?! Бөтенегез югары белемле, әмма үзегез турында бер дә кайгыртмыйсызАвыл бик зурСаный китсәң, 200дән артык хуҗалыкТәрәзәсенә такта кадакланган, ташландык йортлар да бик күпШул ук вакытта, авылның горурлыгы – асфальт юл да барАнысы да булмас иде, мөгаенӘмма хөрмәтле Президентыбыз Иске Тәрбиткә яңа мәктәп ачылышына килгән икәнСүз арасында әйтим: җырчы Лидия Әхмәтова бу авыл мәктәбен тәмамлаган“Минтимер Шәймиев килгәнче салып куйдылар ул юлны”, – дип аңлатты клубка чыккан яшьләрХәзер бөтен авыл республика башлыгына рәхмәт укып яшиКалган урамнарга да кертеп бетерәсе иде дә бит, әмма ул урамнарда әле зур, мөһим объект ачылышы көтелми әлегәПрезидент та килмәячәк, димәкХәтерлим әле, балачагымда бу авылда бер мәртәбә булырга туры килдеЯз көне кар суы дамба өстеннән агып ята, юл юк, машинабыз пычракта батып калдыМихаил абый УАЗигы белән безне шул саздан йолып алган идеМоңа кадәр иң начар юлларны да күргән халык асфальт кадерен белмиме соң инде?! Клубка чыккан яшьләр турында әйткән идемШуларга киңрәк тукталмый булдыра алмыймКичен кая барырга белми каңгырып йөрүчеләрне жәлләп туя алмадымКлуб дип аталучы кечтеки генә йортта биш кеше һәм алты бильярд шары гына күрергә мөмкин иде мин килгәндәШуларның берсе — концерт карап утыручысы клуб мөдире иде булса кирәкУрындыклар күп анысыАртык та күп, ахрыЧөнки аларны киметмичә дискотека оештыру мөмкин түгелдер мондаХәер, яшьләр әллә ничә чакрым ераклыкта урнашкан Мәлки авылына йөрергә күнеккән һәм клуб дип әллә ни исләре китми кебекМине дә шунда чакырдыларАвылның тагын бер үзенчәлекле ягы бар: ул чишмәләр өстендә утыраХалык һәрберсенең исемен, тарихын яхшы беләШыкырдавык чишмәсеннән су акрын гына, шыкыр-шыкыр агып ятканга күрә шулай аталганШаулап ага торган Демьян чишмәсенә аны карап торган кешенең исемен кушканнарШуны ук “иң чиста һәм минералларга бай кизләү”, диделәрКөянтә-чиләк күтәреп шунда барып кайттык та индеТагын әллә нинди исемлеләре барШул чишмәләр өстендә утырганга күрә, авылдагы өйләр бер-берсеннән ерак, ягъни таралып урнашкан дип аңлаттыларСу булган җиргә нигез салмас өченБездә, әйтик, яз көне өй астына су керү – гадәти хәлӘ анда җәй буе су торса да – яңалык түгелӨй астыннан сузылган торбалардан җәй дәвамында су агып ятаАлайса өй асты нигә кирәк соң дисезме? Идән салкын булмасын өчен дип аңлаттыларӘ бәрәңгене ничек урнаштырасыз дип сорадымТупрас дигәне туфрак дигән сүздән алынган булса кирәкЯгъни өй асты казыганда чыгарылган туфрак өстенә салына бәрәңгеКүп хуҗалыкларның базлары да җир өстендә урнашканАны төпкә таба бер метрдан да тирәнрәк казу мөмкин түгел – су чыгаӨстенә балчык алып кайтып аударудан башка чара калмыйШуңа күрә ул якларда була калсагыз, капка алдында өелеп торган тау-тау балчыкка исегез китмәсенӘлеге авыл Орым Тәрбите дип аталган, чөнки тагын Зур Тәрбит авылы да барБу җирлеккә беренче булып XVI йөзләрдә Тәңребирде дигән кеше килеп утырган дип сөйлиләрУл чордан калган зират хәзер дә сакланаАнда элеккеге кабер ташлары барМәсәлән, шул ташларның берсенә гарәп телендә “Карамыш улы Туктамыш” дип язылган, диЛәкин ул язуны бүген укып булмый инде, өстендә ямь-яшел мүк үскәнБу авыл халкы да Иван Грозный заманында чукындырылаКайбер кешеләр генә качып, чукынмыйча калаАларның токымнары хәзер дә ата-бабасы рухына хыянәт итми – чукынмыйҮлгәч, чукынмаганнар зиратына күмәләрБиктимеров, Нәзәров, Әбелханов һәм башка фамилияләрне санарга була биредәАларның урамы да шулай атала, имешӘ авылның бөтенләй икенче очында, көнчыгышында икенче зират, чукынган кешеләр зираты барШул зиратта булырга туры килдеШунысы кызык: бүгенге керәшеннәр үз ата-бабаларының элек чукынмаган булуын таный, әмма инде алар диненә кире кайтырга теләмиИке якны берләштерүче бер сыйфат: чукынганнар да, чукынмаганнар да дуңгыз асрый бүгенБу якларда Тәңречелек киң таралуы турында матбугат чаралары язган иде индеИске-иске дип хурлады да авылны бетереп ташлады димәгез тагынДөресен генә әйткәндә, бу авылга кайтуымның төп сәбәбе – тамырларым шушы якларга барып тоташа минемШуңа күрә авылның тарихы, аның кешеләре, урамнары, сулар һавасы да якын миңаТехника, технология дип шашкан заманда да аларның элеккечә яшәп кала алуы – үзе бер куанычӘйтәм бит, сокланып кайттым аларгаХәтта бары тик иске спектакльләрдә генә телгә алынучы басу капкасы да сакланып калган мондаБу басу капкасымы дигән соравыма, “сездә шулай аталадыр инде” дигән булып, сүземне җөпләп кенә куйды бер кызЧөнки ул алар өчен гадәти күренешШәһәрдән башканы күрмәгән кешегә дә, гомер буе авыл тормышында казынган колхозчыга да бу авыл буйлап үткәрелгән экскурсияләр кызык булыр идеЭлеккечә үк йолаларга зур игътибар биреп, аларны саклап калулары да шатландыраЕгетне армиягә озатканда шул вакыйгага гына хас җырлар белән урам әйләнү, яулыклар бәйләмен агач башына бәйләү, кызны килешү белән кияүгә озату, олы көндә йомырка җыюТагын әллә нинди йола-бәйрәмнәр бар алардаБу авыл турында тагын бик озак сөйләргә булыр идеШул якларны сагынам хәзерКунакчыл, туры сүзле халкын, салкын чишмәләрен, көянтә-чиләкләрен, мине куркытып арттан чабучы олы күркәләрен һәм инеш тутырып йөзүче ап-ак казларын, хәтта мич ягып җылытыла торган салкын медпунктны да сагынамЦивилизация җиле исми торган иң гүзәл почмак юксындыра, нигәдерФикерләрЭльвира Фатыйхова,Сезнең бу биттәге матбугат.ру.чыларга кушылып,үз фикерегезне белдерүегез,бик хуш.Әле,чәпчемиче(нерв җепләрен күрсәтмиче)җавап бирә алуыгыз,икеләтә кыйммәт.Шушы гамәлегез өчен,сезне ихтирам итүчеләр күбәер дип уйлыйм.Күрә алмаганнарының(бик азларының)нәфрәте көчәергә дә мөмкин.Анысы инде-сезнең гаеп түгелУңышлар,сезгә! Лилина, Лилиана или тагын кемдер шундаСезнен нервыларыгызны тикшертергэ кирэк ашыгыч рэвештэЭльвира туташ, бу авылга тагын кайта курмэ, болар сине кайтуга ук бэреп утерэчэклэр мондый нервылар белэн!

Иии,себерке,чабата ул синен лакируванный туфлялэренне бэреп утрэ эле жэй кенендэ.Туфля киеп аягын сасып бетэШэжэрэнне ирэн,чабата табарсынЛилинамы, ЛилианамыУз исемен дэ яза белмэгэн кешегэ журналистларны хурлап утыру, чабата киеп йореп, туфлине хурлау кебек килеп чыга инде.Уз авылыгызнын таш гасырдан хаман да алга кузгалмавын кичерэ алмыйсызмы узегезгэ?!Уз комплексларынны кешедэн эзлэмэскэ кирэк.Буш сузне узегез ук чэйнэп утырдыгыз, акыл сатмагыз кеше колдерепкүпме чүп-чар,барысы да буш сүзләр!тынычланыгыз,иптәшләр!Эльвира туташ, тагы бер тапкыр авылга кайтырга кирәк!Авылдашлар сезне көтеп калалар!Ә чын журналист булыр өчен, безнең авылда әйтмешли: «Җитәрлек ботка ашамагансыз әле!» Тынычландылар бугайБиредэ комментарий калдырган хэркемгэ зуууур рэхмэтемне житкерэмЯзылганнарны укыгач, куп нэрсэне анладым эле мин.Анламаган берничэ генэ эйбер калдыАндрейларнын кайсысы яза монда? КГМУда укый торганымы? Анысы бик яхшы, психолог егет дигэннэр идеНачар нияттэн чыгып язылмаганын анларга тиеш индеул булсаЭллэ органнарда эшли торганымы? Алай дисэм, саналган маддэлэрнен бу язмага берничек тэ туры килмэве ачык анлашыла.Бэлки башкасыдыр? Жавап бирэсе килгэн бер комментарий бар шушы 166сы арасында.Укытучы дип куйганыСусыз, газсыз, телевизорсыз яшэгэнем барСыер сава белэм хэм бу эшне андый зур ах-вах эш дип уйламыйм.Ат юа, сарыкнын жонын ала да белэм даже!(Эллэ боларны эйту оятмы ул?!)Шуна курэ авыл тормышы белэн мине куркыта алмыйсыз!Э бу авыл сакланып калган традициялэре, кунакчыл халкы (хэрхэлдэ шулай тоелган иде.), узенэ генэ хас тормыш рэвеше белэн эсир иткэн, шаккаттырган иде.Эх, сез! Комментарийлар арасында минем ни эйтергэ телэгэнне анлаган (хурлап язмаганны), тырнак астыннан кер эзлэмэуче кешелэр язганнары да байтак икэнАларга мин чын кунелдэн рэхмэтле! встреча в судеха.ха.у меня есть прямые связи в Общественную палату РФ, я не буду подавать в суд местного назначения.расмешили меня.хочу буду дело доканчивать до концаАндрюша, урыс теленнэн юкка гына очле куеп чыгармадым инде мин сина, купме хатасвязи где — в Общественной палате! суда местного назначения не бывает, бывают суды определенных инстанцийдело доканчивать да конца — это уже мине вообще позорить итэсенмарш за учебник пятого класса!)))) уф, точно косасым килэ, гафу итегез, жэмагатьМинга телефоннан да гел янап торалар, очрашкач та кисэткэлилэрИнде игътибар да итмимсудта очрашырбыз, или янаган урында, диим дэ, югалаларЭнэ 97нче елда, озак яшисен калмады, дип шалтыратып та тордыларПрокуратура, КГБ, МВД тикшерде бу эшнеАллага шокер, элегэчэ яшимАннан судларга да биреп карадыларбу Андрей нишлэтер икэн инде дип кайгырып ятышАннан монда психологлар бар микэн? Эйтегез, булсаМАРАЗМ ЛЕЧИТЬСЯ? Кто знает? Андрей анласын дип монысын урысча яздымРФ Общественная палатасында урысча сулэшергэ кирэк аннанОйрэнэ торырга кирэкAndrei, И я тебе предлагаю доканчивать начатоеИ использовать свои связи до конца, чтоб не остаться своим концомТолько своим концом жить, ах как тяжелоЯ это знаю, точно, поверь, видал очень много таких горячих и смелыхИм до сих пор сочуствуюи не надо меня пугать связамиесли ты начинаешь свою ќизнь так, то далеко поойдешьУдачиИ до встречи со связамиИли ты уже назначаешь мне стрелкуБик нык гафу утенэм синнэнЛэкин мин ахмаклыктан курыкмыйм да, ахмакларны бик куп бик куп курдемАхмаклык узеннэн узе сытып изелеп кала ул минем юлымдаБу нисбэттэн тэжрибэ уртаклашырлык кешелэр бар синен связьлэрен арасында да, шул ук Общественный палаталарда даДо всстречи на стрелкахНо, мне очень не приятно общаться с таким человекомЧебен кебек безелдэп, оркетеп утыру егет эше тугелДействуй, карты в руки и впередНо я тебе предлгаю быть мужчиной, если ты мужчинаЧер-чер килеп утырмаскаХа-хаа, хааЖэштэн булган малайга охшагансынШудай связлэр булгач,югары менэсен инде.Югары мену бер хэл,анысы менэрсен.Анан тубэн тешэсе дэ бар элеСтуден булгач вакыт куп,кэнишне судка бир,юрис булсан практика булыр.Син монда йезек кашыдай бер студен.Синдэйлэр амбразурага каршы бармайлар,амма,анда ырынып монда ырынып ИС чыгарырга булдыралардо концаканис бер генэ була,ашыкма энем канискэ,яш бит эле син,жэлке булырсын,тормышны судтан башлап,анкетанны бозма диеуемАннан сон,эндрэй,доканчивают,хи-хи-хи,на бвстреча в судеха.ха.у меня есть прямые связи в Общественную палату РФ, я не буду подавать в суд местного назначения.расмешили меня.хочу буду дело доканчивать до концаAndrei, тэмам туйдырдыгыз инде вакланыпТуктагыз, или судка бирегезУйлап куям эллэ сез хатын-кыз инде, егетлэр болай була алмасФэлэн апа или авыл халкы диеп имзаланган хатлар аноним була улВообще то мин инде 30 ел журналистикадани язгаынмны, ни сойлэгэнемне белэм хэм жавап бирэ аламАннан Андрей, мин кайтып йормэм инде сезнен авылга, мохимрэк эшлэрем дэ житэрлекТик синга культуралырак булырга кирэктермин синен очен Илфат тугел, хич югы абый сузе дэ иярергэ тиештер исемем янынаАвыл апасы, мин дэ авыл баласыХаман шул аыл баласы булып калачакмынМонын белэн хурланмыймАвыр шартларда уссэм дэ авылдан булуым белэн горурланамМин Иркэне тэртипкэ генэ утырттымБу очракта ваклану кирэк иде, лэкин ялгышмагыз, мин психланып утырмадым, хэтта кешенен ни дэрќэдэ культуралы булуын тестировать итуем уземэ дэ кызык булдыАстагы сойлэшуне минем шаяруым дип кабул итегезЧонки кешене, бу очракта миндэ эшлэгэн журналистны борын асты юеш дип утырырга кирэк тугел иде.Иркэ анлады аныАстагы язмаларны тулаем укып чыгыгызИ вобще сезне туйдырмадымы бу чуп бэхэсМине туйдырдыХаман актарып чыгарып, хаман сасы таратылаИлфат Ф.,Ин кызыгы шунда, инеттан емаилга 2 хат килде, берсе Зина апагыз, дип имзаланган, икенчесе авыл халкы-))) диелгэнШулай хурлангач, ник исемен белэн язып, минем белэн сойлэшмэскэБолай шыпырт кына, яшеренеп кенэ хурланышабызОятАноним булсалар да, газетада бастырдым мин аларныЭ жавапны форумдагылар бирдеВы поняли сами что написалиэто письмо от всей деревни.где проживает в порядке 500 человек.Вам надо было, что ли полный список преподнести?.и не у всех нет доступа в инетИлфат Файзрахманов.Мин сезнең язмаларны яратып укыйм.Ләкин монда Сез бик ваклангансыз.Күрәм, критиканы бер дә күтәрә алмыйсыз.Иркә ул авылда туып үскән кызФикерен дә дөрес язган.Ә сезнең үзегезгә \»нерваланмаска\» киңәш итәмТамырың да шул яклардан булгач, кайт та шунда яшәп кара әле,үскәнем.Бик тиз Казаныңны сагына башларсың.Авыл-шәһәрләшә дип кайгырып үләсез инде.Газсыз,сусыз,сыер савып кына яшәсә куанып та карар идегез.Сезгә дә язарга әзер тема булыр идеСахобжамал пишет: «Иии,жанашкайларым,туктарга вакыт,анладык,бар икэн эле авыл тезеклэндрелергэ бирелгэн акчаны,авыл хужалары урлап бетергэнлеген,шунга,эндрей хужа,пышымага тошкэнВор должен сидить в тюрмеМолодис,Элвира кызым.Хэзер синнэн сон ул авылга прокоратура хезмэткэрлэрен жибэреп,жыелган акчаны нигэ тотылганлыгын,тикшерту кирэк.эндри шул чакта тынычланыр,суд кели бит,суд.» Мин дэ акыш-макыш, авылым турында очерк язган идемБезнен гэжиткэ жибэрермен дип тора идем.Энэкэем, буып аталар бит мине монда аннарыНэрсэ турында язарга сон? Роман, «бђхђсне њзегезнећ «электрон адреска књчермђкче буласызЌайлы гына бђхђсне «на свое поле» књчереп мат куймакчы буласызТак нечестно! Сез њз фикерегезне на всех эйттегез, башкалар да эйтэ алырга тиеш.» Вобще то на всех эйтэм бугайЭ емаилгэ соравым газетага бастырырга берэр тулыклырак итеп эйтуче булмасмы дигэн идемКеше хурлана икэн, исемен эйтеп, исбатлап бирергэ тиеш, дэлиллэр белэнНи ошамыйЭ болай просто ущемленность кына куренэХэм клевета гына булып калаВот именно, это изюминка деревниТак все и поданоТолько кто-то кому-то рассказал, как полный негатив, так и пошло из уст в устаДумаю, жители деревни должны гордиться тем что здесь написано.Сразу видно, что автор никому ничего плохого не желаетИлфат Файзрахманов, Эльвира, язылганнардан чыгып кинәш сезгә = бәхәстә катнашырлык көчегез юк икән, бәхәскә керешмәгезинде беренче тапкыр гына түгел, акылга утырырга вакытБеләсез бит инде монда бөтен кешенең дә никлар белән язганын, бәхәс шартларының нинди икәненматбугаттагы бәхәсләрдә җиңүнең шартлары (өчесенең берсе яки өч шарт та берьюлы))))): ил кебек эрудицияле, «зерно от плевел» аера белергә иркә кебек настойчивая динар кебек девиантный булырга кирәкӘ сезнең берегез бәхәснең башында бензин сибеп дезертир кебек качып китте, икенчегез вак-төяккә җавап биреп тагын да котыртып кына утыраБәхәсне монда башлап җибәрдегез дә, бәхәсне үзегезнең «электрон адреска күчермәкче буласызҖайлы гына бәхәсне «на свое поле» күчереп мат куймакчы буласызТак нечестно! Сез үз фикерегезне на всех эйттегез, башкалар да эйтэ алырга тиешПривет всем! Я внимательно прочел указанную статью и понял, что ничего не понял про жизнь села Старое Тябердино, где я родился и вырос.Автор статьи написала статью сидя новерное где то около села и кто-то из наших односелчан(из молодых) ей рассказывал о том, что (он) или (она) услышал (а) от третих лицНаше село(т.кдо революций в селе была Церковь) а не деревня, действительно в просторечии называют \»Урюм\» от названия одноименной реки Урюм протекающей по середине села.Основное название село Старое ТябердиноВ статье названа улица(Чукунмаганнар урамы) улОзерная в настоящее время.Да еще проживают в указанной улице села некрещенные(язычники)булгары и никакие не татары, как и крещенные татары(булгары).Заходим на сайт \» ЯЗЫЧНИКИ \» и читаем в том числе о селе Старое Тябердино.Но я все равно рад, что такая статья появиласьБер эшегез дә юк мени соң?! Бу хәтле булырга ярамый индеМонда бит сүз куертып сөйләп утырырлык берни дә юкЭльвира үз алдына шул авылның яшәешен күрсәтү максатын гына куйгандыр, аңа ирешкән дә, шуннан да артыгын таләп итмәгезӘ син, Илфат абый, чыннан да юк-барга бирелеп утырасынГафу, упкэли курмэгез тагын, упкэлэу ул бик зыянлыШул упкэлэу аркасында кешенен жаны авырый башлый, аннан авыру физик тэнгэ кучэУзегезне саклагыз гафу, упкэли курмэгез тагын, ату бар сырхзаулар упкэдэн башлана ди табиплар Иркэ, артык колу зыянга, бигрэк тэ кешедэнавыз шалшаеп калырга момкинAndrei, давайте вы приезжайте, я хочу именно Вас видеть, и задать несколько вопросов, очень серьезныхИ не пугайтеА потом сам приеду в ваше селоИ действительно потоом что то будетУф улэм инде, или мин анламыйм, или мин дуракны наруш котыртып утыраларКаян килгэн мескенлек сон бу?

лэкин белеп торыгыз, «БГ» ялгыш статьялар басмыйЯлгышса, жавап тотарга эзерP.S.Урысча авыр анлыйм,татарча языгыз,язмаларыгызныэндри синга да шуны эйтэм,йомшак итеп,а то катырак итеп колагынга эйтуем бар.Кайдан килгэн, свещенная карова -недотрогаИии,жанашкайларым,туктарга вакыт,анладык,бар икэн эле авыл тезеклэндрелергэ бирелгэн акчаны,авыл хужалары урлап бетергэнлеген,шунга,эндрей хужа,пышымага тошкэнВор должен сидить в тюрмеМолодис,Элвира кызым.Хэзер синнэн сон ул авылга прокоратура хезмэткэрлэрен жибэреп,жыелган акчаны нигэ тотылганлыгын,тикшерту кирэк.эндри шул чакта тынычланыр,суд кели бит,судДоказать?? А вы в село приезжайте к намВ наших же краях по статье еще цивилизация не дошла и далеко до неекоромысла тоже в трудовой деятельности.и что тут говорить о глобальной сети.это же все по вашей статьеAndrei, межнациональная розньгде вы видите? ПРичем тут статья нашей газетывы же напомнили что еще есть и судыА мы это знаемЕще есть закон о СМИИ это знаемИ руководствуемсяИркэ, мин инде подписчикларымнан коры калырмынБик борчыламГафу, сез бик борчыла курмэгезбу да сэламэтлек очен бик зыянлыМинга ялгышларны курсэтсэлэр, гафу утенэм, оялмыймЭ болайЯрар, фикерегез булса языгызмин инде болай да сезгэ ияреп вакландымэгэр мине исерек дип эйтмэгэн булсагыз, артык мыскылламаган да булыр идемшунга сездэн дэ гафу утенергэ жыенмыймУ нас в деревне все круто,прекрасно и просто замечательно:-)))А автор пусть в желтую газету идет работать:-)))Терпеть не могу вранье и клеветуЯ еще раз повторяю для Вас, Ильфат.я ничего не путаю.и поймите разницу в словах.прочитайте мой ниже коммент.никто судом не запугивал, может быть вы неправильно поняли, надо было спросить, а Вы пошли с критикой в мой адреси зачем было выпускать газету.если ЭТА СТАТЬЯ ПРИВЕЛА В БУРНЫЙ ВСПЛЕСК НЕГАТИВНЫХ ЭМОЦИЙ.зачем Вы просто не закрыли эту тему.вот этого мне уже не понятьБу конфликт бик гади бетэ алыр идеМонын очен омтылыш кирэк.Цивиль жэмгыятьтэ хэрбер конфликтны момкин булганча тиз арада бетерергэ тырышаларбу очракта журналистканын уз укучылары турында кайгыртуы кирэкАбуначе йозендэ туйдыручылары буларакНилектэн бу аларга барып житми, мина анлашылмыйШунлыктан Эльвира эйтергэ тиешле сузлэрне мин эйтэм дэ, ябып куйыйкХормэтле укучыларым! Сезене авылга командировкага чыкканда, да кайткач материалны язганда да сезне яратып язган идем.кызганычка каршы тормыш тэжрибэм дэ, журналист тэжрибэм дэ житеп бетмэгэн, мин сезгэ эйтергэ телэгэнемне житкерергэ дорес сузлэр таба белмэгэнменМин сезне узем дэ телэмичэ чынлап рэнжеткэнмен.Монын очен мин сездэн гафу утенэмСезнен фикерлэрегез мина уйланыр очен куп азык бирде.Сезгэ ихтирам белэнэлегэ Эльвира тугелЛэкин яшь журналист кайчан олгерер — анысы билгесез.Бэлки ботенлэй олгермэсЖирдэ яшэуче авыл кешесе хэрвакыт мудрый хэм кин кунелле булды.Шунлыктан БГ нын бу лябын онытыйкСез килэчэктэ язылысызмы бу гэжиткэ, юкмы, анысы сезнен эшегез.Сезне яратып фэкыйрегез ИркэИн кызыгы шунда, инеттан емаилга 2 хат килде, берсе Зина апагыз, дип имзаланган, икенчесе авыл халкы-))) диелгэнШулай хурлангач, ник исемен белэн язып, минем белэн сойлэшмэскэБолай шыпырт кына, яшеренеп кенэ хурланышабызОятАноним булсалар да, газетада бастырдым мин аларныЭ жавапны форумдагылар бирдеAndrei, вы путаете что то! судлар белэн тик торганда куркытмыйларСудларнын ни икэнен белучелэр утыра монда, аны сез генэ белмисезМин кызыксынучыларга, сезгэ дэ, емаилымны калдырган идемниктер анда фикер язучы булмадыИнде газета чыкты, лэкин сезнен фикердэн башкаwww.beznen.ru/news/?id=1192 шул сайтнын админы мин буламЭ мин эле хаман анламыйм сезгэ бу мэкалэдэ ни ошамаганын, ни хурлаганынМин ник полемикада катнштым сон, дигэндэ, ялгыш анлый курмэгез, ИРкэнен кайбер урыннарында шэхеслэрне санга сукмау исе килдешуны анлаттымВроде инде анлаштыкAndrei, х.б.лар ниндидер бэя куяр алдыннан иренмичэ укып чыгыгыз астагы язмаларныИренсэгез, утеп китегезМин уз исемемем белэн сойлэшэм, кушамат белэн тугелМәкалә ни өчен шундый резонанс бирде икән дип уйлап йөрдем(Бик озак уйламадым алай)) Шәхесләрнең глобаль бәрелешеннән тыш, тагын ни бар соң монда, дипУважаемый Andrei, с чего Вы взяли, что с Вами ведет диалог админнистратор этого сайта? Обратите внимание: тот человек, который писал в Ваш адрес комментарии, писал их от своего имени и к модерации этого сайта он не имеет никакого отношенияАвтор статьи, администратор сайта и человек, с кем вы ввязались в конфликтный диалог — это три совершенно разных человекаДорогой администратор.почему до Вас доходит вся информация как до улитки (не в обиду).=).я Вам писал что возможно подать в суд, а не подам в суд.между этими двумя понятиями есть очень большая разницанормативно-правовые акты я привел в качестве иллюстрации, а не для того, чтоб показать из себя слишком умногоГафу итегез мондагы бэхэслэрегез тэрэзэ тобендэ безелдэуче чебен тавышына ошый мина.Эльвирага упкэлисе юк,авылга реклама ясаган бит.Хэзер раритет дигэн суз модада менэ курерсез берничэ елдан череп баеган Казан байлары килеп топлэнэчэк авылыгызга.Маена чыдый алмаган Мэскэу байлары бар эйберлэрен ташлап себергэ киткэн кебек.Монда ерак та тугел себергэ китэсе дэ юк1Иркә,чын күңелемнән әйттем.Сездән башка ямь бетәчәк монда.Кемнедер үпкәләткәнсез икән,аларның җавабы табигый(каков вопрос-таков ответ)Һәр барыгызга хәерле иртә-көн телим!Үзегезне саклагыз!

ну бер дэ эшегез юк блин(лучше теге оешмаларга хат язар идегез, хайваннар, ник татарча язмыйсыз дипили на худой конец мэхэббэт белэн шогыльлэнегезфигня уйнап утырасыз тоже мнетегенен борын асты юеш, моныкы коры, дэвалау ысулларычота бер ни анламадымМэкалэ ЛОР табибы турында что ли? Римма, доресен эйткэндэ авыл кешелэренен фикерлэре булмаса, укып та торасы тугел идем.Аларны хаман да мин генэ анладым шикеллеШуна утырамСкандал ясар очен тугел.Оскэ нилэр ява тораТузэм, чонки аларны мин яхшы анладым, башкаларнын да анлавын телимБэхэс бэхэс очен бармый, бер-беренне яхшырак анлау очен бараКигәвен, колдем дэ башта, шатландым аннарыМактап жибэргэнгэ тугел индеМинем максатны син бик тогэл эйтеп бирэ алгансынБезнен кимчелек иде бу, менэ бэреп утерэсе килэ дэ, утерэбез.Э менэ тыелып калып уйлана белэбезме!?Минем тэнкыйть шэхеслэргэ каршы бармыйМин узем укыган продукциягэ потребитель буларак бэя генэ бирэм.БеренчедэнИкенчедэн безгэ цивильный бэхэслэргэ, фикер алышырга ойрэнергэ кирэк.Алга атлар оченМэкалэгэ кайтсак,чынлап та язар алдыннан «борын асты» турында уйландымИнфантилизм дисэм, — артык фэнни, анламаячаклар, балалыктан чыкмаган дисэм, конкрет кыз турында язганда мыскыллау кебек янгырый»Борын асты кибеп кенэ олгергэн» халыкчан янгырый шикелле тоелдыАны хурлау дип кабул итсэн дэ, итмэсэн дэ була.»Феодалиизм чорында калган» сузлэре очен иде бу.Ул сузлэрне дэ куплэр мыскыллау дип анламаганМин ул авыл кешесе булсам, мина мыскыллау булып янгырар идеБашка вакытта бит мин беркайчан щэхеслэргэ кучмимЭшлэнгэн эшкэ уз бэямне бирергэ генэ тырышамМин 100 процент хаклы дигэнем дэ юк»тулы канлы тормышны » арттырыбрак жибэргэсен шикелле)))) Ике көн укып комментларны, аңлый алмадым полемиканың мәгънәсе нидә икәненАңламаган әйбергә кысылып булмыйКемдер нидәндер хурланган бугай, хотя хурланырлык әйбер тапмадымКемнең кем белән йоклавы турында да, кемнең нәрсә урлашканын да язмаганнарБер «папарацци күчтәнәче» дә юкМондый авыллар белән дөнья тулган, мәкалә реализм кануннары буенча язылганКайсы сыерның күпме сөт бирүе турында укыйсыгыз килмәгәндер ич?)) Рябчиков сөйли иде,үз ауылы турында,без йәш чакта.Күрәсең хәзерге көндә дә үзгәреш зур түгел.Мәлкеево керәшннәре,йауыз иван заманында чукынганнарСәүит заманында да онтылган йак идеКешеләре бик тырыш,булдыклыларЭлвира дөрес итеп чагылдырырга тырышканБудыргансың сеңлем,дөрес йазгансын.Уйлауымча, ауыл халкы сиңа үпкәләмәгәндер.Сайттагылар гына,үзләре күрмәгәнне,күпертеп утыралар.Усё нормалноИске иске була,йаңартыгыз,Казаннан акыл өйрәтеп йатарга түгел,кайтып,каралты туарны рәтләргә кирәк.Аннан Элвираны чакырып,мәкалә йаздырырсызЭльвира,башта авылыбыздан хурландын да, аннары статья азагында \\\»Иске-иске дип хурлады да авылны бетереп ташлады димәгез тагын.\\\», дип язасынЭллэ оят булдымы? Тел турында эйткэндэ, эле галимнэр дэ кайсы райондагы татар диалекты ин борынгысы дип белмилэр!Акыш макыш дигэн суз бездэ дэ Чупрэле якларында кебек горурлану дигэн суз тугелЭ ботен базлар,казлар хэм коянтэле чилэклэр бутэн авылларда да бар! Син безнен авылдан башка ботенлэй Казаннан ерак китмэгэн ахырсыСәлам! Мондагы комментларны укып тормасам да, Иркәгә зур сәлам әйтәм! :sm22 Мунча кереп чыгасы идеӘ Фатыйхова һәрвакыттагыча скандал чыгараЭльвира, мин сине ЯРАТАМСин — СУПЕР! Бернинди ИРКӘ сүзенә карамаУл кендеген селкетеп кенә йөриӘ син ичмасам, язасыңҺәм иренмичә көянтә күтәреп кайтасыңУңган килен булырга охшыйсыңИрең бәхетле булыр, мөгаенКадерли белә торган гына туры килсен үзеңә!

Бу теләкләр чын күңелдән: Кайвакытта Иркәне бәреп үтерәсе килгән шикелле булып китә.Әйбәтләбрәк уйлап карагач,нәкъ киресе(фикер) килеп чыга.Кемнең дә булса фикере ошамый икән,үтерегез,фикерен дәлил белән бәреп.Үзен түгел.Иркәдән башка,мондагыларның тормышы тулы канлы була алмый! Чынлап та күп күрүче! Соң, форумдагыларның эше шул бит инде, кем ничек йота язманы-шуңа коммент бирәИркә форумның почетлы әгъзасы булырлык, чөнки ул ФИКЕРЛЕИнде дә фикерләре ошамый икән, «үтеп китегез», укымагыз, игътибар итмәгезБиредә булса да демократия таләпләрен үтикИркә язманы ни өчен ошатканын яисә ошатмаганын аңлата, дәлиллиЧехов, Гиляровский көнкүреш турында очерклар язып тарихка кергәнФатыйховага ник бәйдәндегез? Материалдан гаеп тапкн кеше, димәк, үзен шул якта кимчелекле, гаепле дип саныйШул гынаМинем дә барып күрәсем килә бшлды ул авылныТатарстанда күп авыллар шундыйдырПсихолог, бер баш остен кеше шулай журналист язганны юкка чыгарып утырамыни? Каян белден бер баш остен икэнен? Бер хэрефен дэ тошеп калган элеУл Иркэнен эше юк бугай анынЭш кешесе шулай кон-тон компьютерда утыра алмый, житмэсэ эле хэр фикергэ жавап сузе языпМне бы такую жизнь! Иркэ «Матбугат ру»да ин актив язучыАнын бер дэ катышмаган темасы юк билгелеУл упкэлэп язуын ташласа кунелсез булыр идеМинемчэ, «медицинскийны» бетергэн кешелэр узлэрен бик зурга саныйлар бугайАнан, яшь хатын-кызларга да ачуы кочле ахырысы, барысына да «разлучница» итеп карый шикеллеИркэ, балта сораганга шошле тотырмыйларМин монда тегелэр яклы, болар яклы дип командаларны акка, кызылга тупламыймБу фикер буенча сезнен белэн бэхэслэшмэдем дэ, сез дэ оныттыгыз теманы мине кургэч, яратуыгызнын кочле икэнен шунда анладымЛэкин ярату беряклы булганда бэхетсез иэхэббэт була ул-))) Мин сезнен буталчык фикерлэвегезгэ, остэн аска карап сойлэшу манерыгызга торттемСез курсэткэн «дусларыгыз» «бесполезно дип кул селтэгэнен анларга да акыл, чутье кирэк битКайчагында дэшми калу да акыллылык билгесеЭ тэнкыйть констурктив булырга тиешСимпатия-антисимпатиягэ корылмаган, ягъниЭ мин башкалар курсэтергэ базмаган кимчелеклэрегезгэ тортеп курсэттем элеКимчелеклэрне танып аларны тозэту остендэ эшлэку мохимУл газетага гына кагылмый, Иркэ исеме астына яшеренеп аралшу ихтыяжын форум аша каплаучыларга да кагылатагын бер искэртэм, гэрчэ сез инде аны анладыгыз, эгэр кешенен борын астын карап йормэсэгез, мин болай сезне акылга утртмас идемИнде мин канэгать, кунгелем кутрелдеИркэне, инде язганнарын форумга жибэргэнче бер тапкыр гына булса да укып чыгарга ойрэттелэрБэлкем буталчыклык та кимер, дигэн ометтэ каламУпкэли курмэгез тагын, сезнен дэ бар да яхшы булырХэтта, мэхэббэт олкэсендэ дэ, фикерлэу дэржэсендэ дэЭнэ бит тошлэрегез нормаль икэнДимэк, омет барУпкэлэудэн, хэм артык колудэн, масаюдан рухи авыру барлыкка килэ, хэм ул аннан тэн авыруына эйлэнэМоны врачлар да белергэ тиешХэер, мин куптэн шиклэнэм, Иркэнен медицина янында торуынаМаксатыма ирештемИркэ БГны, мине, минем хезмэткэрлэрне ничек хурласа да селкенмим башкабарып чыктык мин телэгэн финалгаУнгышлар телэп Илфат ФайзрахмановСонгы тошемдэ татар операсында утырган идем.Язган идем мондаГолсем Исэнгулова жырлый Хэдичэ Гыйниятова тавышы белэнМин сокланып аптырап тынлап утырам, кара эле Голсем Исэнгулова ничек матур жырлый икэн дипЯулыгын кыйгачлап артка чоеп бэйлэгэн идеМонысы истэ калган энием образы.Ирлэр куптэн кергэне юкКартайдым ахры черт побери)))))) Ярар публиканын кунелен ачыйк инде бераз дип жавап язарга булдым элеСкандаллар ярата бит кайбер кулэм халыкНо матбугатлылар тугелдер тугелен»Татарстан яшьлэре» узегезне тэнкыйтькэ достойно тоттыгызУкучыларыгыз кубэер дигэн ометем ачылды эле сезнен тарафларгаИлфат белэн хаман килешеп булмый элеАнын белэн кешечэ бэхэслэшергэ ойрэнсэк, задача минимум утэлгэн булаРимма белэн дэ килештек дип соенэм.Сонгы язмалары куандыра.Но БГ журналисты ягына баса алмыйм.Мин Иске Тэрбитлелэр яклыИркэ, мин психолгияне хэйран ойрэнгэн кешеГомумэн журналистка ул комачауламыйШулай да аеграк вакытыгызда язганнарыгызны узегез анлап, узегез анламасагыз, психологларга курсэтеп карагызреаль тормышта ни житми, кеше анын белэн виртта яши башлыйМисаллап тормыймМонда сездэн башка берэу дэ барын да мэхэббэт анлатуга бормыйАннан хатын-кызнын беренче булып шушы мэсьэлэне кутэруе, монысы да патологияХэрхэлдэ мин шулай саныймМинем кабул итми торган сэер гадэтемГафу, упкэли курмэгез тагын, упкэлэу ул бик зыянлыШул упкэлэу аркасында кешенен жаны авырый башлый, аннан авыру физик тэнгэ кучэУзегезне саклагызБарыбер сезне дэ яратучылар табылырОметегезне жуймагыз гынаОметсез шайтан, диР.SКурдегезме, минга барыбер кешегэ Сез дип дэшу иплерэк икэнМин коткыга начар бирешучэнР.S.SМине тагын бер сорау кызыксындыра идеСез ниндирэк тошлэр курэсез? анда да виртуаль мэхэббэт бармы? Хэм юлыгызга (тоштэ дим) борын асты юеш булдыксызлар еш очрыймы? Ичмасам, тоннэрегез тыныч булса иде дип телимЖэллэп куйдым Иркэне, шизик фикерлэренен мэгънэсенэ дэ тошендемАна мэхэббэт житми икэн, егетлэр!Срочно кияугэ алыгыз аныКем батырчылык итэ?

Мина кирэкми, алдан ук эйтэм! Ой, дуслар, йорэгемдэ ник дурт кенэ камера икэн.Табигать виртуаль мэхэббэт момкинлеклэрен уйлап житкермэгэндер курэсен.Язвы, мин сине озелеп сойгэн идем, э синсинсин мина бер кичтэ хыянэт иттен.Нух, син минем пэйгамбэрем, мин сина гомерем буенча табыначакмынАвыл агае, их син дэ бераз яшьрэк булсанбез бит синен белэн зур ак мунчаларда юынып ускэн тиннэр булыр идекЯна татар, мин сина дуртенче хатын булып барыр идем, димлэсэлэрОй, Илчокать итуене бетерсэн, мин синнэн безумаой прикольный Барак Обама калган икэн элеПутин баттерфляй белэн йозучеИн соныннан Золфэт Хэкимой анысына конлэшеп тэ куйдымкупме хатын-кыз чэчэклэргэ кумдеяраталар ХэкимнеЮк, виртуаль йорэк куп камералы булырга тиеш)))))))дурт камералы йорэгемэ сыеп бетмисез))))))) Иркэ чыгырдан чыктыХатын кыз булганы очен яхшы тугел инде, минга да, аны да шулай килешсез сузлэр бизэми нэфис зат вэкиле булараклэкин мин анлатырга телэдем, килэчэктэ эзрэк анлырак булырга кирэклеген ангаалайса килде-китте сойлэшэ, тыкшынакайчакта шундый фикер булуына гажэплэнеп тэ куямлэкин фикер торлелеге булырга тиеш, хэтта ул бик ук камил булмаса да, гэрчэ анын авторы узенен куп укыганлыгын курсэтергэ азапланып кайдадыр укыган, ятлаган циататаларын мисалга алып «красноречиво» итеп кулланырга тырышса даИркэ, мин буген бик телэсэм дэ эчэ алмадымрульдэ идеманнан ул эчу мэжлесе тугел идеанда эчуче булмады даСин (без резко сингэ кучтек, чонки хормэт итешэбез) алай ялгыш уйлый курмэ индебез синен фикер сорешендэ гел исереклек курэбез, лэкин элегэчэ сине исерек дип эйткэннэрен ишетмэдемгафу, упкэли курмэ, ату ул салэмэтлекэ зыянУф, улэм, чынлап юбилейдан кайткан икэн.Монысы мина позор, салдыйм кеше белэн бэхэс куертам.белмэдембелмэдем.Но сизенгэн идем.Эчкэн кеше кебек кабатлана башладыТы меня уважаешь монда иркэ ир эзли кебегрэк чыкканИлфат «Иркэ жаным, синга ни кирэк? Мэхэббэтме? Син инде Язвыга да ометлэнден, Нухка да мокиббэн, башкага даБэлкмее Язвы мин булдым да, алдадым дип уйлыйсындыр, мин Язвынын кем икэнен белмимУкып бардым, лэкин килешеп укыдым, яшермимХэзер ул безне укып, или башка исемдэ кереп котыртып елмаеп утырадыр, шундый мэхэббэтемне югалттым дип» «Иркэ, юк, гипноз юк, эллэ раздражать ителэсен инде? Телэмэгэн идемМин анлизлы кеше синен кебек укПсихолгия белэн дэ кызыксынамМонда язганнарга да шул яктан бэя бирэ аламмин бит танышу, сояркэ эзлэу мэсьэлэсендэ сезгэ тортеп кусэтмэдем, эллэ каракнын буреге янамы? » синнэн цитатаЭле исерек тэ икэнсенял итэчмэгэн булсан, уже узенэ бик ук кунелле янгырамаган диагноз куеп була.Короче, дальше мондый логика белэн суз корэштерунен мэгънэсе юкбабагыз, кабатланасын.Яна версиялэр уйлап тап инде ичмасам.Бер уздык бит бу версиянеИркэ матбугат сайтында ир эзлэп азаплана дигэн.Ирлэр очен более достойныйрак булсын хет версиян.Менэ синен очен узем баш ватамНэрсэдэ гаеплэп була, тагын минеМин хэтта шат булыр идемУзем курмэгэнне читтэн курсэтеп бирсэлэрЭзерэк такылда дисэгез, килешэм.Есть такой грешок.анлашылмый яза дисезКилешэмгэжит басмасы тугел битТелэгэннэр очен генэЛилиана, сузегез булса адресымны курсэттем, языгызМэкалэ бу санга эзерлэнэ, фикерегезне котэбезкычкырдым да, тынычландым булмасынИркэ, юк, гипноз юк, эллэ раздражать ителэсен инде? Иркэ, причем монда админ, моны кайберэулэр узлэре танышу сайтына эверелдермэкче була, дип кенэ эйтмэкче идемАлминнын, ягъни Данилнын нияте изгеЭ танышрга телэучелэрне, яр, или сояркэ эзлэучелэрне бармак белэн тортеп кусэтмим индехэрхэлдэ, башкалар шулай уйламасын очен язган архивларга куз салып анализларга кирэктерстиль анлашылсын очен димгафу, упкэли курмэгез тагын, ату бар сырхзаулар упкэдэн башлана ди табипларИл,шул рекламада гына куреп калдым синеГрафик туры килмэдеЮк,тнв хэзер колак сала сузлэргэ.Мин бик шат.Акыллы кешелэр дорес анлый тэнкыйтьне.Мин тнвга ярты сэгатькэ дэ омтылмыйм10 минутка да мэсэлэн.бер сэгать ял итеп утырганда, минем тнтга тортелэсем килэШул гынаАдмин, танышу сайтымыни бу, шундый фикерлэр янгырый башладыБу сезнен сайтнын дэрэжэсен тошермиме!? Или ижат кешелэренен воспаленный фантазиялэре генэме ул!? Бабакаем,ТНВ минем абигэ дэ охшамый.Татарча эйбэт передачалар бетеп бара ди.Безнеке татарны кысып урысларны арттыралар ди.Татарныкы булгач татарча булсын передачалары.Мина айттылар началнигы татарча бэлми.Шулай болгач андан татар эчен нимэ кэтэсен айтте аби.Пока хуш бабайюк ла индеике тапкыр яртышар сәгатькә барып кайттым 🙂 беренчесендә хет нәрсәдер әйтергә ирек бирелдеиндус аганы әллә ни бүлдереп булмаса да 🙂 икенчесендә бер көтү халык иде :)) ил, ТНВга сатылдынмы? мин 22 ел ТВда эшлэп сатыла алмадымШунга киттемБуген Татарстан ТВсынын 50 еллыгы булдыветераннар очраштыТик бугенге ТВ житэкчелэре булу тугел, \»А какое мы отношение имеем\» дип аптыраганнарБелеп торыгыз: 1959 елда 1 ноябрьдэ беренче тапкыр Эминэ Сафиуллина белэн Айрат Арсланов беренче тапкыр хэерле кич дип видеоэфирга аваз салганБуген ТНВ 7 елычн уткэжрдеГТРК Мэскэугэ карыйЭ теге тарих кая карый50 еллык ТВнын 22 елы минем белэн уттенеее1рәхмәттәкъдимегез өчен2телне әле камилләштерәсе бар:) 3әгәр язсам, журналистларны толком сүгеп тә булмас битморальное право җуелган булачакәнә, болай да инде тнвга каршы сүз әйтеп булмый соңгы арада:) ил, бу хакта мэкалэ яза алсызмы? Момкин псевдоним белэн, элбэттэ редакция очен тулы исем билгеле булырга тиешМэкалэ дэлилле булса рэхэтлэнеп басабызЭле гонорар да тулибез-))) тагын кызык нәрсәмемориаль тактада иң зур спонсорларның исемнәрен язасылар идевәт аптырадылар, татспиртпромны нишләтергә:) ну, ачылу, аңа әзерлек — үзенә күрә бер кызык нәрсәләрмин бераз катнашкан идемснг мөфтиләренә чакырулар җибәрүачылу көннәрендә босния һәм беларусь имамнары б/н сабантуйга бардыкбез, фәкыйрегезгә шуларны гына довериликич белән пирамидада кабминның бер се б/н ачулаштым да, эштән кудылар :))) ил, заманында бэхэсе бу руслода булмадыминга курсэттелэр югары вольтты кабельльрнен агымсулар канализациясенэ урнаштыруыен, кугэреклэрнелэкин бу кеше инкогнито калдыБуген журналистка информация табу бик кыенанда бу булмэлэргэ утеп керу момкин тугелНүжәли тик торган җирдә теләсә нәрсә әйтешеп утырасыгыз килә сезнең, җәмәгать? Иренмәс тә икән инде үзегезЧыннан да, реалда ялгыз интегеп, виртта саф-сата сатып утыра кайбер нәзберекләрКүп сүз юк сүзАййй ущемленностьТешне сызлатаЭйдэгез, сузне туктатыйкТатар уз сузен судта якларга эзер булырга тиешБурэнэ аша бурэнэ куып утыру батырлык тугелсудта очрашыйк, Мин монда киресенчэ, узебез судка бирерлек гамэллэр курдемИркэ жаным, синга ни кирэк? Син инде Язвыга да ометлэнден, Нухка да мокиббэн, башкага даБэлкмее Язвы мин булдым да, алдадым дип уйлыйсындыр, мин Язвынын кем икэнен белмимУкып бардым, лэкин килешеп укыдым, яшермимХэзер ул безне укып, или башка исемдэ кереп котыртып елмаеп утырадыр, шундый мэхэббэтемне югалттым дипСезне бу бизэмиГафуупкэли курмэгез тагынчонки упкэдэн башлана бар авыру//Кол ШЭриф мэчете архитекторлары турында суз кузгалткансыз, суземне онытмаыгыз, тагын берничэ елдан бу хакта бэхэс кузгалыр// заманында булды ич инде бәхәсе дә97 елда берничә кеше каһирәгә килеп, андагы мәчетләр б/н танышып йөргән идеайвар саттаров, «казжилгражданпроект» сымаграк бер нәрсәнең баш инженеры кебегрәк кешесе (бу нәмәстә мир кинотеатры артында бугай), казанның баш архитекторы — татар абзыеменә шулар нур, фәтх, тагын башка мәчетләрне карадылартәҗрибә уртаклашу, типаколшәрифтә кыш көне салкынҗәй көне эссе, җитмәсә әллә нинди вентиляторлары дулыйтавышастагы катлыры дымлыгомүмән, аны проектлаучылар аны мәчет булсын дип уйламаган, ахрысы, чөнки менә нәкъ гыйбадәт кылу өчен ул уңайсызрак кебекбездә бу проблема бар, вообщеәнә, тггпу бинасын да югары уку йортында уку белән әллә ни таныш булмаган кешеләр ясагандыртынчыгып үләрсең, билләһисамый прикол — уртадагы өлеше стеклопакетлар белән чикләнгәнзәңгәр төстәандыйларны заманында (далёкий балачакта) мунчаларда гына күрә идемәнә, тукай урамындагы мунчадану, ещё бәдрәфләрдә 🙂 иң ачуны чыгарган нәрсә — ышмонать итеп кертәләружасикенче ишегеннән кереп китәсең инде, анысы, сәләм бирепбахил сатучылардан отбиваться итә алсаң 🙂 әле фото ярамый дип язып куйганнарну бит инде мәчеттә туристлык үзәген ясагансыз икән — рөхсәт итегезәл-әзһәр, хәсән, рифагый, башка каһирский мәчетләрдә бер дә тыймыйлар битвот такИркэ, туземлегемне жыеп озын мэклэннен ахырына життем бу юлыэшсесезлектэн инде.) Кол ШЭриф мэчете архитекторлары турында суз кузгалткансыз, суземне онытмаыгыз, тагын берничэ елдан бу хакта бэхэс кузгалырБуген анын тубэсеннэн су утэБу хакта бер журналист та, хэтта мин дэ яза алмыйм, чонки нигезле информация табу коточкыч проблемаэ проблема барСезгэ жингел талэп итуДавай дипАдекват булыгызСез уз клиникагызда ни эшлэдегез халкыбызга яхшы булсын оченЭле Иркэ туры килсэ иде дип керулэре авыруларнын, ул реформа тугелУйланыгыз элеуз гамэллэрегез белэн безне – мэхлук, хэерче, надан журналистларны да уйландырыргызБашка вакытта,иң беренче эш итеп,мәкаләне укып чыга,анан соң фикерләрне укый торган идем.Бу юлы киресенчә эшләргә туры килдеАй-һа-ай,кайвакытта чебеннән фил ясап куябыз да индеШәһәр кызы авылга барып,күреп-өйрәнеп,матур итеп тасвирлый алып,мәкалә язган.Шулай яза алгач, молодчина дан башка сүз әйтә алмыйм,шәхсәнУл бит әле-чарлана гына башлаган таш Ялтыравыклары, инде,күренә дәБ.Г-тә шактый файдалы эш майтара,дип уйлыйм.Бүгенге авыр заманда,байтак кына әбүнәчеләрне үзенә җәлеп итә алган.Үзендә яшь журналистларны чыныктыраБ.Г.әбүнәчесе булмасам да,Эльвираның язмасын начар дип әйтмимНәрсә тели соң бу критиканнар ? Гәзит начар,яшь журналистлар начар(Т.Я-да шул исемлектә).Ә,ничек кирәк? Күрсәт,аңлатБолай ук ярамый инде,җәмагәть.Бер гаепсезгә,бер-береңне сазга салып таптаудан кемгә файдаИркә бу форумда үзенчәлекле фикерләре, ачык күңелле кеше булуы белән кызыклыАңарга даими катнашуы өчен мин һәрвакыт рәхмәтлеШулай ук Илфат дәдәгә күптин күп рәхмәтләр, ул да ни уйлаганын кешегә җиткерә беләФорумда югалмасагыз идеИлфат ђфђнде џђм Иркђ!Сезнећ арадагы бђхђсне укып чыккач, књћелсез булып китте.Нигђ юк љчен бер-берећђ шулкадђр ямьсез сњзлђр ђйтешергђ? Ђйе, мђкалђ чњт кенђ ќићелрђк язылган, саксызрак сњзлђр дђ киткђн, џђм моны, Илфат ђфђнде сезгђ, редактор буларак, танырга кирђкЂмма, Иркђ ханым,сезнећ дау књтђрњегез дђ гел урынсыз, мића калсаЧљнки Эльвира бу язмасын ниндидер зур проблема књтђрњ џђм шућа ќавап эзлђњ ниятеннђн язмаганЏђм ул максатны куйса, бђлки яза да алмас идеЧљнки теманыћ катлаулырагын ерып чыгу љчен барыбер дђ тђќрибђ (бу очракта ђле тормыш тђќрибђсе дђ)кирђкЂ гомумђн алганда, Эльвираныћ калђме барТатар ќурналистикасы, аныћ килђчђге турында да уйларга кирђкИрексездән бу авылны үзебезнеке белән чагыштырдымБезнең авылда өч озын гына урам, уртанчысында асфальт, (аны түши башлаганга 3-нчы ел китте), әлләни аерма күрмәдем, бездә үткән көз берара урамда дуңгызлар «гүләйт итә» башлаган иде, «аучы китереп аттырабыз» дигәч, хуҗасы дуңгызларын юктардыХуҗа читтән кайтып төпләнгән, татарлыгын югалткан кеше идеБезнең районда (район үзәге шул ук авыл инде) район главасы үзе инвестор, СМИ буенча, районның 60% җире анарга күчерелгән(арендага алган), барча колхоз милке белэн, ел ахырында 100% ка җитәчәк имешШул ук вакытта бер ише хуҗалыкларда бүген колхоз сыерларына ашатырга азык, фураж юк, үстергән нәрсәләр бурыч түләүгә кереп беткән диләр.Район сөтен глава фирмасы жыеп сата, икмэк кабул итү пункты аныкы, Сельхозтехника, берничэ кибет анарда вэ туганнарында, (СМИ)«Хуҗа» пай җирләренә өлешләрен бирдертми, хәер, ул пайлар рәсмиләштермәгән дә«Ул мөмкин булмаган эш» диләр авылдашлар (рәсмиләштерүне)Главаны «булдыксыз» дип булмый, район яхшы якка искиткеч нык үзгәрде : елга суы чистартылды, яңа пляж ясалды, зур бассейн төзелде, сәнгать мәктәбе ачылды, боз сарае төзелде, 2 картлар йорты ачылды, бик шәп стадион булдырылды, районда чисталыкка зур игътибар бирелә, татарча лицей 3 катлы сафка кердеРайонда җинаятьчелек бик аз яисә юк диярлекИке музей, аннан соң…Район тарихына караган, вә Бөек Ватан сугышына багышланган…Аннан соң, картларга әледән әле ярдәм оештырыла – он, май, шикәр комы биргәлиләр.Районда урамнар чиста, барча җир шау чәчәктә, район үзәге оҗмахның бер урынын хәтерләтә(Элеккеге «сукыр эчәк» кушаматыннан котылдык!)20 ел эчендә районда ирешелгән уңышлар буенча глава белән ярышырлык җитәкче юктыр, мөгаенБу уңышларда главаның тырышлыгы, югарылар белән бәйләнешләрен район өчен уңышлы куллануы чагылаКыскасы, башка районнарда ничектер, безнең район зур тизлек белән алга ыргылды.Шуңа да халык тынын да алмый яши инде, барына риза булыпТик авыллар бетә, арзан хак эшкә читләрне яллыйлар, алар китерә наркотасын, аракысын, бозыклык…(Проституция), безнекеләр апылдап әлеге яңалыкларны үзләштерә тораларӘ шулай да Андрей ник үпкәли? Мин аны аңлыйм кебекЭльвира авылны язган, ә кешеләре? Керәшеннәр уңган, ачык, чибәр кешеләрАраларында кызыклы тарихлы кешеләр булгандыр, мөгаенӘ авыл ошады, кара мунчаларына кадәрМин андый мунчалы авылларны яратам, үзем дә кара мунчаны ягамАнда безнең 2 бака да яши әле, мунча саклаучыларФикер, мин дэ аны колгэн димимУзенчэ яхшы да буласы килгэндерЭ бит яшэучелэр ничек кабул иткэн курэсезМин дэ шулай итэр идемУз тормышымнан мисал китердем анлашылсын очен.Мин журналистканы кеше хэлен курэ белмэудэ гаеплим, бу журналист кешегэ кичереп була торган эш тугел.цивилизация ягыннан кызганычка каршы хаман алга китеш булмаган эйберлэрне поэтизациялэу — минем очен кабул итэрлек эйбер тугелБу очракта яшьлек, фэлэн- тогэннэр аргумент була алмыйМин дэ укымадым да башта, чонки барысы да русча эйтсэн до боли таныш эйберлэрТошкэ керсэ дэ, куркып уянам.Коянтэле чилэкне кызлар музейга барып ойрэнергэ тиеш.Фотосы музей фонында булырга тиешБолай индеецлар янына баргач, аларнын каурыйларын киеп фотога тошэлэр бит эле, бу юлы да шулай.Кызганычка каршы утын яручы хатын индеец тугел, э бугенге татар хатыныИркэ, артык колу зыянга, бигрэк тэ кешедэнавыз шалшаеп калырга момкинКолэ бирегезМин укыганн кадэренэ генэ жавапладымИркэ белэн бала чукындырасым юкУзегезнен культура дэрќэсенэ курсэтергэ телэдемБэлкем бэйлэнмэгэн дэ буылр идем, эгэр кешенен борын астын карамасагызКилешми, узен зурга куеп утырган фикерле санаган кешегэМинем кешенен шэхесенэ кагылганым юкЭ ахмаклыкка тортеп курсэтми булдыра алмыймбу жомлэмне узегезгэ кабул итэ курмэгез, тагынБарыгзга да сэламХэм искэртэм: упкэлэу генэ тугел, кешедэн колу, мыскыллау, нахакка рэнжету дэ зыянгаБар да тэн авыруыныа эйлэнергэ момкинБезобидный материалга «купме суз»Я Ходаем, мэгънэсез сузлэр «чэйнэп» утырырга вакытыгыз куптер шул, ИркэАвыл кызы булсагыз, «тиле-миле» сузлэр язып утырмас идегез лэ, Эльвира монда эш кешесеннэн колеп язмаганы куренеп тора югыйсэ, узе дэ авыл кызы, киресенчэ бу авылга симпатиясе куренеп тораГап-гади материал, эллэ-ни ис иктэрлек тэ, гаеплэрлек тэ жире юкМинем мэсэлэн, материалны укып чыккач унай тээсирлэр генэ калды дияр идем, э Эльвиранын материалларын гел яратып укыйм, нэрсэ кургэн шуны язганБез татарлар бер-беребезне поддержать итэр урынга мыскыл итэргэ генэ торабыз шул, Сез дэ Иркэ «Б.Г»не тугел, Эльвиранын узен соймисез ахрыСезнен коментарийларны укыгач башка шундый фикер генэ килэ алаХа -ха дип янгыравыклы итеп кодем бу юлы, доресен эйткэндэ мин дэ укып бетермэгэн идемСез виртуаль секс турында сойлисез что лиСекс по телефону ишеткэнам барТагын нилэр житми икэн инде мина ходаем!?Аралашу-выше крыши.Ну, гаилэ, ладно, бер-берсен курэ алмыйча, барыр жир булмаганга бергэ яшэп ятучылар кебек традицион гаилэм юк анысы.Анысына башкалар ничектер, узем бик шат.иремнен сояркэлэрен белэ торып мин анын хатыны бит дип уземне тынычландырып ятмыймИлфат бабагыз, переборщил на сей раз))))Ну с кем не бывает)))))))Укымаган эйбергэ купме эмоциялэр однакы)))))Бэлки мактыймдыр мужет))))))Ярар, бигайбэ, туктаттык, ямьсезгэ китэ дэвамыИркэ, мине психлана дип, энергия алам дип ялгыша курмэгезхич юкХэр суз очен (фикер дип кабул итэ алмыйм) психлана башласам, инде куптэн сезнен пациент булган булыр идемБик озын язгансыз, минем очен кунгелсез, ахырына чыга алмадым, гафуШунга укып тормадымГафуМин сездэн аермалы буларак расчетлы тугел, кешене хисап очен тотмыймТаланты очен генэ янында торамХэм минем хезмэткэремне кыерсыталар икэн, аны яклаячакмынФикерегез булса адресымны курсэттем, толклы суз яза алсагыз, языгызгазетада да урын алырЭ болай мондагы завсегдатайлар сузенэ карап «гнев»лана башласанЧонки монда психолгик яктан анлатканда, реаль аралашу (женси, гаилэ кору максатында реаль партнерлар даже) житмэгэннэр утыра, торле исемнэн керепмин сезнен сузлэрегезгэ гаќэплэнмэдемХэтта кешенен борын астын тикшеру мэсьэлэсенэ килгэндэ дэБу элементар культура дэрэќэсеннэн килэГафу, упкэли курмэгез, бар авырулар упкэ хислэреннэн башланаИлфат Ф., колдем генэ))))Нэкъ шуны коткэн идем))))))шулай да мин мазохистка тугел, алдан ни эйтэчэклэрен белэ торып сезнен яктан оправданный гнев татырга)))))) Мине сезнен мине анлый алмавыгыз гына борчыйЭльвираны штатыгызда тотунын уз сэбэплэре бардырМина эйтик мэкалэнен авыл кешелэре тарафыннан ничек кабул ителэсе куренеп тора.Беренче абзацны укыгыз элеОй, столичная журналистка тут приехала, вся крута-а -ая с мегафоном(а хэрефе Галкиннын литвинованы пародироватть иткэндэгечэ) ой, здесь какая прелесть — кара мунчаМонда кара монча — культурное достояние дигэн бэхэс булган иде.Шунын дэвамы кебек инде.Ул вакытта мин бераз яшерергэ була кайбер нэрсэлэрне дигэн идем, чонки контекст бэхэскэ урынны бирми идеКара мунча культурное достояние дип сойлэп утыручыларнын бик тирэн тел тебе, о-о-о- какие мы крутые, выросли из таких бань,анысы кешегэ эйтмилэр, потому что, аллага шокер культура дигэн эйберне сендергэннэр.Эмма балалык нинди генэ кара булмасын, шуны сагынып утыралар, кара мунчаны тугел.Бугенге кондэ ненормальныйлар гына юынадыр кара мунчада момкинлеге булганыКалганнары очен кызганыч хэл бу 21гасыр татар авылы оченКара мунчасы да, кул белэн утын яру даШуны гореф-гадэт дип санау журналистканын инфантилизмын курсэтэ торган факт.Мин исэ ел саен авылыма кайткан саен:»Ник бу татар авылы хужалыгында хаман 19 гасыр!» — дип коенэм, хаман эйтеп торам бу вакытта.Авылда яшэуче авыл халкынын хаман да 19гасырда яшэвен куреп, бетсэ бетсен мондый авыл,димЭльвирагызны Финляндиягэ командировкага жибэрегез фермерлар ничек яшэргэ телэгэнен карарга.Уз тээсирлэрен генэ язмасын, сораштырсын, ничек эшлилэр, нинди технологиялэрФинляндия Россиядэн аерылган ил, чит-ят культура дип эйтэ торган тугелБолай мина конкрет мыскыллау сузе эйтмэсэгез барыбер))))БГны курэалмыйм дип ялгышасызСезнен тагын да кочлерэк булуыгызны телимАллага шокер, сез более менее адекват карый башладыгыз тэнкыйткэМин дэ бит экрен- экрен яна катламнар сойрэп чыгарамЯзучыларнын, журналистларнын эйберлэрен укучы булмауга без-укымаучылар гаепле идек бит монарчыХэзер алай димилэр, аллага шокерЯзучыны тубэнсетэлэр, дилэрТубэнсетмибезУрынына гына куябызБоек эйберлэр язсагыз, боек диярменКол Шэриф мэчете архитекторларын элегэ мин генэ боек дим.Кызганыч,элегэ, язучылар, журналистлар арасында андыйлар куренми.Буласына хич шигем юк.Мин потребитель буларак язам.Кузем ничек курэ, колагым ничек ишетэ, мием ничек фикерлиБары шул гынаИркэ, медицинада патоллогия дигэн нэрсэ барГафу утенэм, ул сездэ «БГ»ны «курэ алмау» кебек тоела мингаМин инде сезнен позитив яратканыгызны белэмУл хакта да язабыз, даими укып барсагызЛэкин арада негативлар, ягъни угрылар, булдыксызлар, халыкны жэберлэучелэр турында да язарга туры килэШунга урэ «БГ» стиле турында сойлэнугез бик примитив анлашыла сезненАннан табиб инде ул кешенен авызын да ачып карый, борын астын да тикшерэ, юеш тугел микэн дипТик ара-тирэ уз борын астын да карап алыгыз эле, кешене хурлаганчы, анда дым юк микэнЧонки кеше гомер буе бик эре булып яши, э борын асты кипмэгэн булаШул юеш борын белэн китэргэ дэ момкин бу доньяданШундый патолгиялэр дэ булаМонысы инде психология олкэсеннэнСезгэ кагылмый торгандырГафу, упкэлэмэгез, узегезгэ читен булырМин белэм, бар авыру упкэлэудэн башланаАндрей, причем тут ваша статья, я вам сказал, встретимся в судеИ не надо предупреждать, упрекатьИ вспоминать Конституциюандый гына акылыбыз бар кебек индемин узем судларны кургэн, судлар аша эзэрлеклэнгэнХэтта принципиаль позициям очен «профнегодный» ярлыгы тагылып эштэн куыласы булганда, суд аша кире кайткан кешеЭллэ нинди югары, минем башыма анлашылмаган (башкача язсам, тагын гаеплэрсез) телдэ язмагызТелэклэрегез, фикерлэрегез булса килегез редакциягэ, языгызАдресым: beznen@mail.ru анлаешлы итеп яза алсагыз, газетада да урын бирербезбездэ фикер торлелелеге приветствуетсяРостэм бик дорес эйткэн иде инде мондаСудта бэйлэнерлек нэрсэ булмаса да, татарча кэлам тотучыларнын ак сакаллысыннан яшь жилбэзэгенэ кадэр хас уртак сыйфат — узенне эллэ кемгэ исэплэу.Эгэр бутэн миллэт кешесе язса, анын очен абориген турында язма булыр иде.Уз миллэте турында борын асты кибеп кенэ олгергэн кызы шулкадэр остэн карап язаЭ бит монда БГ хас стиль кирэк иде киресенчэУтын яручы хатын сокланырлык, гадэтлэр сакланган дип соенерлек эйберме!? Коянтэле кыз дип авыз суларын агызучы татар шагыйрьлэренэ женем чыга иде.Шулай бервакыт кыш буран булып ботен доньны капладыОйдэ су беткэн булып чыкты.Билдэн кар бар жирдэКара бата- чума су алып кайттым.Кайтып керсэм нэкъ шул вакытта телевизорда Гариф Ахунов утыра коянтэле кызлар турында саф-сата сатыпих, минэйтэм, менэ хэзер мин синен кызынны жибэрер идем коянтэ белэн, димУрыснын:»Благими намерениями вымощена дорога в ад»ы — шушы була инде.Э болай, булырдайнын булыры бишегеннэн билгеле.Мисаллар куп.Гомумэн, журналист буларак дисквалификациялэрлек материал бу.Мин оч тэ куймас идемЧукымаган татарны кем ихтирам итә?Нигә хаман сезне \»униҗат\»итәләр?Ә безне?Каян килгән чувство неполноценности.Күпме яшим урыс арасында,что аларга син китергән кон.ст.кагылмыймыБармактан суырып,әллә ниләр чыгарып утырма.Кирәкми,ХИ дан ХИФЗ ясарга.Нормално язылган материал,политика монда юк,меҗнац.враҗды мин күрмәдем,гади ауыл тормышы,татарстан ауылларындагы кебиИнтерес представляет и второй прослеженный, ключевой в «некрещенской» ареальной подобщности «Тябердино — Байбахтино» ритуалЭто «курман-байрам в день свПетра и Павла», т.е12 июля ежегодноПожертвовав накануне «белое» животное или птицу (гусь, барашек) в этих двух местностях трое старейшин с блюдами в руках, буханкой ржаного хлеба новой выпечки встречали солнечный луч молитвой (текст, на двух языках, удалось записать): «О, Тура (Алла), свет Природы (иначе – «окружающий мир, всё вокруг») и наш кормилец, не оставь нас милостью впредь!» В полном виде такой утренний аграрный ритуал не отмечен в других, кроме Байбахтина, чувашсёлах «тêнекêмен»Хотя в фрагментарном виде отдельные его компоненты (старцы-руководители обряда; блюдо; хлеб или каша; белое животное или птица) встречаются или отмечались ранее (ДМесарош)Но в татароязычной общности совершенно идентичные обряды отмечались также и в среде кряшен левобережья – Чистопольском уезде (II-ая полXIX.), Лаишевском (1910-12 гг.), Елабужском (полевые данные автора, 1993-99 гг.)Более того, почти точное соответствие (строевой праздник – «курман на Петраý») имелось у казаков-тюрок, нагайбаков (христиан из татар, менее калмыков, а также немногих мусульман – в челябинском Южноуралье), существовало до 20-х ггXX., с попыткой возродить его в 1990-х ггПространственный «разрыв» ритуала прежде наверняка отсутствовалИ проявляется ныне, когда до деталей совпадают ритуалы в очень отдалённых пространственных точкахИ возникает ситуация наподобие «круга магического камня «ядá джадá» (СЕМалов) в самых различных пунктах нынешнего тюркского мира – от мест проживания реальных тюрок-шаманистов до ареалов, вполне мусульманских или православныхТаким образом, материал приграничья правобережного Татарстана и Чувашии, Ульяновской области позволяет рассмотреть вероисповедную ситуацию как любопытную и многообразную (в тчв (суб)этнокультурном отношении) – в плане сохранения древних верований и многоуровнего синкретизма мировых религий с ним и между собою, следов взаимодействия древнетюркских (в тчволжских булгар), кыпчакско-тюркских и финно-угорских народовВ рассматриваемом здесь специально небольшом араеле соседство с чувашами «подкрепляло» необычное татаро-кряшенское «некрещенство» (!), способствовало его сохранениюА обратное влияние родственников и соседней, «некрещёных» татар, способствовало применению среди чувашей ритуала, характерного ранее для правобережного Татарстана и (через переселенцев-нагайбаков) вплоть до Южного ПриуральяВикторин Виктор Михайлович (гАстрахань, Администрация Губернатора области) Подготовлено на основе доклада на VI Конгрессе этнографов и антропологов России «Этнокультурные взаимодействия в Евразии» (20 июня-2 июля 2005 г., гСанкт-Петербург – посРепино) Глава 1 Деонимизация имени собственногоНастоящее исследование представляет собой разработку синхронно-сопоставительных аспектов в области ономасиологии на материале русских и английских ономастических системВ качестве объекта исследования избраны имена собственные, функционирующие в языке как в собственно онимическом статусе, так и в «;преобразованном (трансформированном) состоянии в процессе номинативных измененийВ сущности, объектом исследования является особая форма существования имени собственного как пограничной лексической единицы в дихотомии апеллятив-ономаСоответственно, предметом исследования становятся процессы деономизации имен собственных различных видов в русском и английском языкеПроблема деономизации имени собственного в качестве объекта исследования начала разрабатываться как в трудах по теоретической лингвистике, прежде всего в ономасиологии и лексикологии, так и в работах по общей теории и методологии ономастических исследованийПредметом рассмотрения избран особый лексический слой русского и английского лексикона, которую мы называем апеллонимией,само направление изучения лексической промежуточной подсистемы апеллонимикойГипотеза исследования заключается в том, что в лесической системе языка наряду с двумя основными подсистемами выделяется третья промежуточная апеллонимическая интерподсистема, включающая разряд слов, не входящих ни в подсистему нарицательных, ни в подсистему собственных имен, обладающая своими специфическими характеристикамиТеоретическая значимость настоящего исследования состоит в системно-типологическом анализе процессов деонимизации в лексиконах русского и английского языков, способов и источников их формированияНа основании проведенного исследования выдвинута концепция о существовании в лексиконах названных языков промежуточного между апеллятивной и онимической лексикой апеллонимического лексического слояП рактическая значимость работы заключается в том, что на основе системно-типологического анализа устанавливаются универсальные свойства процессов деонимизации, которые приводят к формированию особого разряда лексики, промежуточной между апеллятивной и онимическойПрактическим результатом исследования являются возможности использования тезауруса апеллонимической лексики в прикладных целях и в учебно-педагогической практике, в курсах по общей лексикологии, ономастике и терминологииНаучная новизна работы состоит в том, что на основании системно-типологического анализа процессов деонимизации в русском и английском языках сформирована концепция о существовании в лексиконе языка особого промежуточного между нарицательной и ономастической лексикой, апеллонимического разряда словСоответственно, впервые в лингвистический научный обиход вводится термин «апеллоним» как основная таксономическая единица описания, а также «апеллонимия» как совокупность этих единиц и «апеллонимика» как особый раздел общей лексикологииЦель настоящего исследования состоит в системно-типологическом анализе процессов деонимизации лексики в русском и английском языках; выявление универсальных и специфическихособенностей формирования апеллонимического тезауруса; обоснование концепции о существовании в лексиконе языка апеллонимии как особой лексической подсистемы, формирующейся на грани между апеллятивной и онимической лексикойФактическим материалом для исследования явились наиболее авторитетные толковые словари русского и английского языков, фразеологические словари, специальные исследования процессов деонимизации в русском и английском языках, собрания апеллонимической лексики в монографических описанияхописательный метод, применяемый в монолингвистической характеристике основных подсистем лексической системы каждого из описываемых языков; метод ономастических исследований, направленный на выявление особого промежуточного между апеллятивами и онимами разряда слов — апеллонимов1.В процессе исследования явления деонимизации в русском и английском языках выявляются не только особенные, но и универсальные свойства этого процессаНа примере сопоставления подсистем особого разряда лексики, располагающегося на грани между апеллятивами и онимами обосновывается концепция о существования в лексиконе языка апеллонимическои подсистемыВ первой главе дается общелингвистическая характеристика процессов деонимизацииВ ней рассматриваются проблемы соотношения имени собственного и имени нарицательного в лексической системе языка, ставится задача определения понятия деонимизации в отечественной и зарубежной ономастикеДается своего рода вводный экскурс в ономастику: рассматриваются понятия именисобственного, имени нарицательного, указываются виды имен собственных и делается ссылка на явления, обратные по характеру деонимизации — онимизации и трансонимизацииВторая глава посвящается сопоставительному анализу апеллонимической лексики на материале русского и английского языковВыдвигается и обосновывается концепция существования особого разряда слов — апеллонимов, занимающих промежуточное положение между апеллятивом и онимомОсобое внимание при этом уделяется выявлению общего и особенного в процессах деонимизации, таких как переход апеллятива в оним и онима в апеллятив, а также функционирование апеллонимов в составе фразеологических единицВо всех случаях проводятся системные сопоставления процессов деонимизации в обоих языкахРассматривается также анализ функционирования слов-апеллонимов в разговорной речи двух сопоставляемых языковОписываются принципы лексикографического представления апеллонимов в русском языке и указываются наиболее известные лексико-тематические разряды слов, в состав которых входят апеллонимыВ третьей главе рассматривается процесс деонимизации имени собственного в английском языкеУказываются основные источники формирования деонимизирования слов, описываются фразеологические, обороты английского языка с ономастическим компонентом и показывается способ подачи апеллонимов в толковых словарях данного языкаМатериал диссертации нашел отражение в трех публикацияхПо теме диссертации сделаны доклады и сообщения на заседаниях Русского географического общества, на третьих чтениях памяти Н.С.ТрубецкогоЛексическая система языка состоит из двух основных подсистем-корпусов лексики: корпус имен нарицательных и корпус имен собственныхПодсистема собственных имен является неотъемлемой частью языкаОна носит сложный характер и служит для именования людей, животных, географических и космических объектов, различных предметов материальной и духовной культурыК собственным относятся имена как реально существующих или существовавших людей, городов, рек, созвездий и т.п., так и наименования предметов, созданных фантазией человека — имена богов и демонов, мифических существ и героев мифов, имена персонажей художественной литературы и фольклора и т.дФункциональное и языковое своеобразие собственных имен привело к тому, что их стали изучать в особой отрасли языкознания — ономастике, что в переводе с греческого означает «;искусство давать имена»; [Русский язык, 1997, 290-291]Имена собственные используются в языке для обозначения важного фрагмента картины мира, широкого и разнообразного круга предметов, явлений, понятийВ любом языке человек имеет антропоним или свою формулу имени, которая включает различные комбинации из следующего набора онимов: имя, фамилия, отчество или прозвище, псевдонимВсе ониГеографические объекты (реки, моря, горы, города, села, области, страны, улицы, дороги и др.) также имеют собственные именаСовокупность топонимов образует топонимию, а наука ее изучающая называется топонимикой, которая также входит составной частью в ономастикуНазвания объектов космического пространства (звезд, созвездий, планет, комет, астероидов) — космонимы (гречkosmos — «;мироздание, небесный свод»; и onyma — «;имя, название»;)Они образуют космонимию, которая изучается в особом разделе ономастики — космонимикеСобственные имена нередко получают и произведенные человеком предметы материальной культуры, науки и техники, дома, культурные центры, театры и кинотеатры, музыкальные инструменты, пароходы, космические корабли,, ювелирные изделия, а также произведения духовной культуры (книги, журналы, оперы, музыкальные передачи и т.д.)Для их обозначения пока нет общепринятого термина; их называют ктематонимами (совокупность ктематонимов — ктематонимия, наука о них — ктематонимика (от гречktematos — Антропонимика, топонимика, зоонимика, космонимика, ктематонимика и дрвходят в состав ономастики как ее разделыОномастика как лингвистическая наука занимается изучением сущности имен, их функциональной специфики, возникновения, развития, их связи со всеми уровнями языка, теоретическим и практическим значением самой ономастической науки, а также ее связей с другими науками и не только с разделами языкознания, но и литературой, историей, географиейОсновное назначение имен нарицательных было лишь называть неопределенные объекты, соотнося их с известным классом вещейОсновное назначение имен собственных в теории номинации — называть определенные объекты внутри известных классов вещейПри этом соотнесение с понятием не требуется, поскольку известный класс вещей уже связан с понятиемВот этот-то момент и позволяет прибегать к так называемому вторичному использованию известных слов для новых номинаций, которые могут не иметь видимых связей с первоначальным и основным использованием лексических единиц: пароход «;Орел»;, кошка Муха, лошадь ЦыганкаНарицательные имена орел, муха, цыганка по отношению к указательным собственным f являются апеллятивамиВ ономастической теории понятия апеллятив и имя нарицательное частично совпадающие, и тем не менее они не идентичны ни в функциональном, ни в содержательном планахОба они противопоставляются понятию имя собственное или оним, но в разных планахТермин апеллятив противополагается в ономастике термину онимОба они, и оним, и апеллятив лежат вне грамматическихкатегорийТермин оним более системен, чем термин имя собственное, так как он связан с такими терминами, как ономастика, ономастикой, \/ онимизация (апеллятива), а также с названиями всех разделов ономастики (антропонимика, топонимика и т.д.)Противопоставление апеллятива и онима имеет следствием противопоставление апеллятивной и онимической лексикиВ современных грамматиках русского языка традиционно противопоставл яются имена нарицательные (или нарицательные существительные) и имена собственные (или собственные существительные), провоця_, такое разграничение лишь в классе существительныхА в разделах о таких частях речи, как прилагательное, наречие и местоимение, говорится о возможности их субстантивацииОднако в русском языке нет никаких принципиальных ограничений для трансонимизации — перехода любой части речи или даже словосочетания в имя собственноеНапример, существительное «;веревка»; —Веревка, фамилия Веревка; прилагательное «;черный»; — фамилия Черный; причастие «;грядущий»; — фамилия Грядущий; различные глагольные формы, преимущественно императивные: «;сядь»; — фамилия Сядь, срантропоним, фамилия, словосочетание Божья Воля и т.дНа основе анализа приведенных примеров становится очевидным, что граница между именами собственными и нарицательными проходит не только внутри класса имен существительных, но и за пределами этого классаИменно поэтому вводится термин апеллятив как обозначающий любое «;несобственное слово»;, не обязательно имя существительное, поскольку имена собственные могут быть образованы практически от любой части речи, при этом иной раз без всякой деривации, срназвание-топоним Лев ТолстойИмя собственное, относящееся к любому онимическому полю (онимическое поле есть часть ономастического пространства, включающего онимы определенного класса (антропонимия, топонимия, астонимия, зоонимия и т.д.) [Супрун, 2000], под онимическим пространством российские исследователи понимают обычно комплекс собственных имен всех классов, употребляемых в языке данного народа в данный период для именования реальных, гипотетических и фантастических объектов), образуется — о чем свидетельствуют многолетние наблюдения и исследования тематических групп ономастической лексики — по одному из трех путей, представляющих собой характерные ономастические универсалии: 3\ онимизация апеллятива с одновременной трансонимизацией иного имени собственного: смешанный путь, реализуемый в процессе образования нового, имени собственного как двух- или многоосновной лексемы или как словосочетанияНа первый взгляд, онимизация апеллятива с чисто теоретической точки зрения достаточно простое явление, при котором происходит переход от бесчисленного количества денотатов к единственному, денотатуН.В.Подольская, уделившая большое внимание как фиксации, описанию, так и развитию русской ономастической терминологии,под ^ онимизацией апеллятива понимает «;Переход апеллятива или апеллятивного словосочетания через смену функции в имя собственное и его дальнейшее развитие в любом классе онимовНапример, пресна(я) — рПресня — улПресня, добавим расширение топонима за счетЗдесь делается акцент на функциональные различия между апеллятивом и именем собственным: функция индивидуализации (идентификации, выделения из ряда подобных друг другу объектов), присущая именам собственным, как известно, прямо противоположна функции обобщения (универсализации, сведения объектов в ряд), присущей апеллятивамПо образному выражению Н.В.Подольской, апеллятив подобен постоянной тени, сопровождающей имя собственное и способствующей его мотивированностиНо нередко тень эта мнимая, как, например, в названии Волково, которое происходит не от обозначения животного, а от древнерусского личного имени Вол^ позже ставшее источником) распространенной русской фамилии ВолковЧем дольше живет имя в языке, говоря образно, тем бледнее становится его теньНередко в истории имени наступает такой момент, когда апеллятив, послуживший источником имени^овсем исчезает из поля зренияУченые начинают ее V поиски, называя это ономастической этимологизацией, как ищут археологи исчезнувшие города, от которых осталось только имяОнимизация апеллятива — это древнейший способ создания собственных имен, формирования в лексическом составе языка ономастиконаПорывая с классом апеллятивов, такие имена в дальнейшем подвергались своим собственным, онимическим перестройкам, которые происходили главным образом на уровне словообразования (деривации)Возникая для обозначения одного объекта, имя нередко переходило на другой объект, а это уже случай трансонимизации, то есть второго пути образования названийТрансонимизация, то есть мотивация другими онимами, когда названиягородов, улиц, деревень образуются уже от существующих в языке и функционирующих в речи антропонимов, топонимов и т.д., является второй основной (с точки зрения статистики — первой основЪй, ибо она более продуктивная, чем онимизация апеллятивов) моделью номина ции ; названий [Горбаневский, 1996, стр81]Процесс трансонимизации происходит непрерывно и не всегда замечается носителями языка в процессе его использованияПри трансонимизации возможны и естественные переходы имени с одного объекта на другой: река Москва — город Москва, и искусственное перенесение имени в иное ономастическое поле (ресторан «;Москва»;, гостиница «;Москва»;, журнал «;Москва»; и т.д.)[Теория и методика,46 ]Перенос названий с одного объекта на другой происходит и в тех случаях, когда, переселяясь на новые места, люди несут с собой привычную для нихтопонимиюТакой разряд топонимов принято называть перенесенной топонимией [Нерознак.П., 1979]Огромный пласт перенесенной топонимии мы наблюдаем в США, где можно обнаружить Афины и Одессу,.-Петербург, Питтсбург, названия других европейских городовКак правило, во избежание дублирования к перенесенному названию добавляется прилагательное, как правило, прилагательное «;новый»; (Нью-Йорк, Новый Орлеан, Нью-Джерси в США, Новый Южный Уэльс в Австралии и т.д.)Эти процессы обусловлены, как правило, освоением новых территорий и возникновением новых поселенийОчевидно, предельным случаем трансонимизации будет перенос названия внутри своего класса из одного подкласса в другой: река Дубна — город ДубнаТакое распространение названия с одного смежного объекта на другой в топонимии иногда называют иррадиацией, хотяТрансонимизация происходит в процессе номинации практически всех видов топонимов — названия улиц и рек, городов и морей, деревень и горВ качестве самой распространенной основы мотивации в этом случае фигурируют антропонимы в их различных вариантахОсобенность третьей модели мотивации»_топонимов состоит в синхронном или разновременном соединении при мотивации нового названия (улицы, переулка, площади, бульвара, проспекта) двух основных моделей мотивации, онимизационнойтрансонимизационнойРезультатом этого процесса является возникновение топонима, оказывающегося производным одновременно от двух лексических единиц апеллятива и имени собственного (топонима, антропонима) при выраженной тенденции имени собственного занимать в новом топообразовании постпозициюНапример, апеллятив «;лейтенант»; + оним (фамилия) «;Шмидт»; — уллейтенанта Шмидта или мост лейтенанта Шмидта в Санкт-ПетербургеКоличество образованных по третьей модели топонимов намного уступает количеству топонимов, образованных по первой (онимизации апеллятива) и второй (трансонимизация другого имени собственного), но вместе с тем в функциональном плане соизмерим с первыми двумя основными типами мотивации географических названийСмешанный способ образования выступает в качестве самостоятельной модели мотивацииЭто имеет существенное значение для определения места имени собственного как целого в лексической системе языка и в историко-культурном контекстеВ противоположность онимизации апеллятива, т.еперехода его в онимический ряд без специальной онимической деривации, в языке происходит также прямо противоположный процесс — апеллятивация собственного имени, его деонимизацияСогласно «;Словарю русской ономастической терминологии»; Н.В.Подольской, «;деонимизация — это переход онима в апеллятив без аффиксации»; [Н.В.Подольская, 1988]Отмечены следующие виды таких переходов: Провести границу между нарицательным и собственным именами внутри специальной лексики оказывается значительно труднее, чем внутри лексики общей, где для каждого очевидно, что слова, которыми люди именуют друг друга^ или места, в которых они живут, — это у собственные имена, а слова, которыми обозначаются различные реалии, • — нарицательныеОднако и в общем употреблении наблюдаются случаи окказиональных собственных имен (слова мать, отец в семейном употреблении, слова город, река в речи жителей ближайших мест), равно как и случаи ситуативных нарицательных (он Пушкин наших дней, т.евеликий поэт, «;нам нужны свои Гоголи и Салтыковы- Щедрины»;)имени собственного — различные речевые ситуации, где все определенноПереходя в язык как систему знаков, имя собственное должно обрести некоторую долю событийно-ситуационной информации, которая бы позволила установить его связь с логико-предметными рядами, без чего оно не может функционировать в системеТакая информация имеется, например, у имен всемирно известных объектов, что делает возможным включение их в сообщение на правах семантики значимых, а не только номинативных слов; ср., например, употребление топонимов в произведениях художественной литературы (Скотопригоньевск у Ф.М.Достоевского, город Глупов у Салтыкова-Щедрина, город Градов у Андрея Платонова и д^р.)Как правило, в поэтической ономастике большое значение имеет эмоционально-оценочная коннотацияЭто особенно характерно для «;говорящих имен»;, где оним и апеллятив объединяются прозрачно-семантической связью (смСкотинин и Правдин^у Фонвизин^Скалозуб и Молчалин у Грибоедова) [Суперанская.В., 1978, стр7]Постепенное обретение именем собственным понятийности можно наблюдать на примере знаменитого латинского изречения «;Capuam Hanibali Cannes fuisse»; — «;Капуя для Ганнибала стала Каннами»;Ганибал в 538 году одержал победу над римлянами при КаннахПутем дальнейшего обретения событийно-ситуационной информации этим именем для римлян получается: Канны «;место поражения»;, «;поражение»;У Капуи Ганнибал потерпел поражениеСледовательно, Капуя стала для Ганнибала местом поражения (Каннами)Из биографии Наполеона получает объяснение фраза: «;Люди, пережившие Аустерлицы, опасаются грядущих Ватерлоо»; (при Аустерлице Наполеон одержал блестящую победу, при Ватерлоо он былразгромлен)В данных речениях имена собственные выступают в роли аллюзий, т.еконтекстных намеков событийно-ситуационного характераСрПиррова победа, где имя собственное намекает на историческое событие, где победа обернулась поражениемУказанное насыщение имени собственного событийно-ситуационной информацией приводит к его постепенной апеллятивацииСрразличного рода переносные употребления собственных имен: Афины Нового Света — Бостон (центр литературной и общественной жизни), Немецкая Флоренция — Дрезден (город музеев и дворцовВ этом случае мы склонны усматривать ономастическую метафоризацию, основанную на поэтическом сравненииИ полное превращение собственного имени в нарицательное: академия — первоначально название одного из афинских садов, где обучал Платон, лицей — ранее название сада в Афинах, где обучал АристотельВ обоих случаях речь об утрате связи апеллятивов «;академия»;, «;лицей»; с исходными именами собственнымиАпеллятивация имен приводит к переходу их в иные лексические подсистемыТакой особой лексической подсистемой, промежуточной между именами нарицательными и именами собственными, является апеллонимияНапример, это могут быть термины или номенклатурные обозначения различных областей знания: генри — единица самоиндукции (Дж.Генри — американский физик), рентген — рентгеновы лучи — рентгенография — (немецкий физик Рентген), палех — миниатюрные изделия из папье-маше с особо стилизованной росписью (Палех — село в Ивановской области), хохлома — расписная деревянная посуда (Хохлома — село в Горьковской области, где ее изготовляют), гжель — белая фаянсовая посуда с синим рисунком (Гжель — густонаселенная местность в Подмосковной Мещере), болонья — тонкая водоотталкивающая ткань (Болонья — город в Италии), срболонка — порода комнатных собак, слово образовано от того же топонима с деривациейИной раз в процессе апеллятивации имя подвергается искажению, например, ткань кашемир по названию индийской провинции КашмирВставное «;е»; свидетельствует о том, что слово проникло к нам не непосредственно из языков Индии, а через посредство языка или группы языков, не терпящих стечения согласных [Теория и методика,43]Более подробно апеллонимическая лексическая подсистема в нашей работе рассматривается нижеЧасто в результате деонимизации имени собственного новое нарицательное имя переходит в общую лексикуЭто сопровождается обычно значительными лексико-семантическими изменениямиНередко в процессе деонимизации оно проходит через несколько различных подсистемПри этом практика употребления игнорирует имена собственные, от которых образовались нарицательные, что видно на ; таких примерах^ак армянский коньяк (срКоньяк — название города во Франции), мальтийская болонка, ленинградский шевиот (срШевиот — ; название гор в Англии)Слова коньяк, шевиот из номенклатуры английской и французской торговли, где они выступают в роли товарных знаков, перешли в общую лексику русского языкаТакие насыщенные добавочными значениями собственные имена легко включаются в различного рода «;крылатые»; выражения, устойчивые обороты речи: Ева — соблазнительница, царь Соломон и вся мудрость его, Адам, Адамово яблоко (запретный плод), Адамово ребро, из которого вышла Ева и т.дВ перечисленных случаях имена Ева, Соломон неполностью апеллятивировалисьПервое и основное назначение их «;быть собственными именами»; осталось, о чем говорит и начальная прописная букваОднако их сильно потеснили указанные выше коннотации, или созначения, благодаря чему Адам, Ева и Соломон теперь означают не просто людей, а людей определенного склада ума или характераПеречисленные случаи отличаются от примеров палех, гжель неполной апеллятивацией, неполным отходом от первичных значенийИмена Адам, Соломон, Ева остаются в ряду слов, обозначающих людейВ случаях гжель, палех, хохлома происходит полный разрыв значений первичного и вторичного, слово уходит в другой именной ряд (сортовых обозначений), превращаясь в своего рода номенклатурное обозначение (срназвание марки автомобиля «;Жигули»;, название холодильника «;Бирюса»; и т.д.) [«;Теория и методика ономастических исследований»;.В.Суперанская,.Э.Сталтмане и др., 1986,44]Если переход собственных имен в нарицательные осуществляется «;искусственным»; путем, т.ецеленаправленно и преднамеренно, то этот переход может быть одномоментным, а слова ньютон (единица массы), кюри (единица радиоактивности), ом (единица сопротивления) и т.дстановятся омонимами имен собственных Ньютон, Кюри, ОмНаряду с этим своего рода синонимический ряд составляют словосочетания с исходным именем, представляющий основу для развития имени собственного в апеллоним: закон Ома, шкала Реомюра, закон Ломоносова-Лавуазье, болезнь ДаунаЗдесь собственные имена как будто бы остаются сами собой, но все сочетание в целом попадает в новые лингвистические условия — в ряды терминологических сочетаний и номенклатурных обозначенийО деонимизации собственных имен в подобных условиях свидетельствуют и такие примеры, как названия биологического вида, типа лошадь ПржевальскогоПримером одномоментного и искусственного перехода собственного имени (фамилии космонавта Леонов) в разряд специальной (космической) лексики было образование от него при помощи деривации глаголов леонировать, леонизировать и существительного парлеон от основ парить + Леонов [Л.А.Введенская, Н.П.Колесников, 1989,38]Для людей разных стран и разных культур может быть своя национальная специфика в наборе имен и свои пути их апеллятивацииНапример, самое распространенное в прошлом в Англии имя Jack стало обозначать мужчину с низким социальным статусом, особенно слугу, крестьянина, матросаИменем Hans англичане обозначают немца или датчанина, а сами немцы — мужчину, крестьянина, слугу, человека с нелестными характеристиками, например, глупогоИмя его сказочного брата Heinz получает смысл «;лентяй»;Наиболее популярные женские имена — англGill, немGrete, Metze апеллятивно обозначают женщину низкого социального статуса, крестьянскую девушку, служанку, возлюбленную; характерологически Grete — глупая, ленивая девица, Metze — проституткаТакое употребление прослеживается по крайней мере с конца средневековьяОнимы, ставшие обозначениями классов людей или лиц определенной профессии, происхождения (Paddy — типичный ирландец), с особыми характеристиками и т.п., часто содержат принижающий оттенок, хотя бы и в юмористическом плане, в то время как имена исторических лиц в апеллятивном употреблении звучат с позитивной оценкойОтметим также, что во время Великой Отечественной войны обобщенным именем для обозначения немцев было имя Фриц, превратившееся в имя нарицательное, а точнее в апеллонимКвалифицирующее прилагательное или другой элемент, связанный с именем, может усиливать эту характеристику: lazy Lawrence, desperate JackС собирательным значением употребляются John Bull для англичан, Brother Johnatan для американцев, Jacques Bonhomme для французов, der Deutsche Michel для немцев, Herr Sorensen для датчан [Теория и методика, 1986,45]Среди имен, типичных благодаря частотности, есть формульные и поговорочныеНевеста, входя в дом мужа, независимо от того, как звалась, говорила: Ubi tu Gaius, ibi ego GaiaВ законных сделках в Англии фигурировали в средние века вымышленные имена John-a-Nokes — любой индивид из John atten Oke (John at the Oak)После 1815 года имена John Doll и Richard Roe означали жалобщика и ответчикаУ немцев часто употребляются Hans и Kunz, Peter и Paul, Hans и Grete, у англичан — Punch и Judy «;пара дураков»;У немцев образовано имя Trinkenbold по модели Leopold (пьяница)Имя Ксантипа — ворчливой жены Сократа (историч.) «;скандальная жена»; у немцев стало ZanktippeИмя человека, широко известного благодаря какой-либо черте внешности или характера, легко переносится на других людей, обладающих теми же чертами, при этом не подвергаясь полной апеллятивацииТак, широко известное имя Нерон (Nero), которым звался один из древнеримских императоров, стало обозначать жестокого тирана вообщеПо аналогии король Дании Кристиан II получил прозвание Северный НеронФранцузское династическое имя Бурбоны = «;они ничего не учили и ничего не забывали»; = в американском политическом жаргоне стало обозначать демократа, отставшего от века и не способного обучиться чему-либоЧасто оно ассоциируется с графством Бурбон в штате КентуккиДля Нового Времени характерен массовый переход уменьшительных форм личных имен в сферу нарицательной лексикиПодготовленный в сфере фольклора, ср.: Хороша Маша, да не наша (при этом Маша может быть и неодушевленным предметом); Стоит на горке в красной шапке Егорка (гриб) и т.п., — он закрепляется в народных названиях растений: ромашка; игрушек: ванька-встанька, матрешка и т.п., сранглjack-rabbit «;большой американский заяц»;, jack-snipe «;бекас»;, tom-cat «;кот-самец»;, billy-goat «;козел»;Английский язык шагнул в этом отношении еще дальшеВ нем в XIX-XX ввсокращенные формы имен переносятся в технику, становясь элементами технического просторечия: срJack (Джек) — уменьшительное от John (Джон): jack «;парень, подёнщик, матрос»;; jack «;флаг, домкрат, рычаг»;; jack-knife — «;большой складной нож»;; Billy — уменьшительное от William (Вильям), billy «;товарищ, приятель»;; «;походный котелок»;; billy-boy «;одномачтовая шхуна»;; Tommy — уменьшительное от Thomas (Томас), tommy — «;солдат»;; tommy-shop «;лавка, принадлежащая хозяину завода»; [Суперанская.В., Сталтмане.Эи др., 1986,46]Переход имен собственных в общую лексику, когда они становятся широким достоянием говорящих и включаются в бытовые ситуации, весьма выборонен и индивидуален для каждого отдельного человека и языкового коллективаКаждый говорящий в своей речи использует лишь незначительное число имен из многих тысяч, зафиксированных в его языкеОсновная масса имен данного языка находится в пассивном запасе, откуда они могут извлекаться и актуализироваться для каждого человека в индивидуальном порядкеБольшая часть топонимов и антропонимов, прежде чем перейти в разряд нарицательных имен, приобретает определенный суффикс, с помощью которого образуется новое словоНапример, арлекином (по имени персонажа итальянской «;комедии масок»;, исполняющего роль остроумного слуги) зовут шута, паяца, а небольшую пантомиму, в которой участвует арлекин и другие персонажи, называют арлекиниадойТеперь слово арлекиниада обозначает шутовство, балагурствоСуффикс -ад- помог образовать это слово во французском языке, из которого оно перешло в русскийВеществу, полученному французским химиком Клодом Луи Бертолле, было дано название бертолетовой соли, которая впоследствии дало существительное бертолетка, образованное при помощи суффикса -к(а)Этот же суффикс -к(а) был использован для образования слов финка (финский нож), голландка (1) голландская печь; (2) курица голландской породы; (3) парусиновая рабочая матросская рубахаДевушек, окончивших Бестужевские курсы в женском высшем учебном заведении в Петербурге — по имени профессора-историка.Н.Бестужева-Рюмина — называли бестужевками, они получали право преподавать в женских учебных заведенияхПри помощи суффикса -ец образовано, например, слово петрашевец — член кружка передовой русской интеллигенции, одним из организаторов которого был Михаил Васильевич ПетрашевскийСуффикс -ист присоединяется к собственным именам для образования нарицательных существительных, обозначающих названия лиц по их принадлежности к различного рода общественным течениям, партиям и т.дНапример, жирондисты — члены политической группировки во время французской буржуазной революции, некоторые лидеры которой были уроженцами департамента Жиронда, находящегося на западе Франции, у Бискайского заливаСлова, образованные при помощи суффиксов -к-, -ец-, -анин, -ист, -ник, -ш-, обозначают различных лицТаких суффиксов многоОбратимся теперь к другого рода суффиксам, при помощи которых образуются абстрактные существительныеСлово «;лютеранство»; происходит от имени видного деятеля Реформации в Германии Мартина Лютера, который перевел на немецкий язык Библию и основал новое вероисповеданиеВ области геологии и минералогии существует правило, по которому вновь открываемые минералы называются при помощи постоянного суффикса -ит: амазонит (от названия места находки — реки Амазонки в Южной Америке), аляскит (от названия Аляски)Если для названия минералов используется суффикс -ит, то для называния новых химических элементов принято использовать суффикс -ий: курчатовий, менделевий, нобелийНемецкий физик М.Лауэ предложил, свой метод изготовления рентгеновских снимковТакой снимок назвали лауэграммойВ Китае, близ Пекина, были найдены останки древнейшего типа ископаемого человека, близкого к питекантропуЕго назвали синантропом (средн.-латSina — Китай и гречanthropos — человек) [Л.А.Введенская, Н.П.Колесников, 1989,36]И, наконец, еще об одном способе образования имен нарицательныхОн называется субстантивацией и заключается в переходе имени прилагательного без каких-либо морфологических изменений в разряд имен существительныхПри частом пропуске существительного в сочетании типа «независимая газета», полюстровская (минеральная) вода оставшиеся определения-прилагательные приобретают значение существительныхТак многие имена собственные, сами родившиеся от нарицательных, послужили основой для образования новых нарицательных существительных, с новой сферой употребленияПроизведения французского писателя-фантаста Жюля Верна отличались увлекательным, остроумным сюжетом, большой фантазией и они стали привлекать к себе внимание читателей, стали очень популярнымиИ сразу же у писателя появились не только поклонники, но и подражатели, которые пытались сочинять произведение в жанре Жюля ВернаТеперь представим себе: литературовед задумал написать статью об этих произведенияВозникает вопрос: как их назвать? Какой термин использовать? А нельзя создать слово-название данного вида -произведений? И оно было создано от имени и фамилии самого фантаста — жюльверновщина, которое несет в себе элемент негативнойоценки, подчеркивающей эпигонство подражателейУлавливается и иронический оттенок, который имеет это словоВедь им называют подражательные произведения, • многие из которых не представляют художественной ценностиТакого же происхождения слово джимкроуизм — система проводившихся в США расистских мероприятий, имевших целью дискриминацию негритянского населения, обособление их от белыхЭта система названа, как предполагают, именем американского рабовладельца-расиста Джима КроуТо же произошло с собственными именами Шерлок и Холмс, давшими нарицательное — шерлокхолмс, которым называют (иногда иронически) находчивого сыщикаобразоваться от одного собственногоНесколько нарицательных слов образовано от распространенного в России имени ИванОт него образованы слова: иванок — зеленая птичка зимородок; иван-чай — растение, из листьев которого изготовляли суррогат чая; иванчики — отражение в глазах предметов, мушки в глазах; ивашка — божья коровка; иванец — название пиваНесколько нарицательных имен образовано и от фамилии Льва Николаевича ТолстогоВсе эти слова называют явления, предметы, связанные с великим писателем, его деятельностью: толстовство — религиозно-этическое учение Л.Н.Толстого, основывающееся а христианских идеях непротивления злу насилием, на отрицательном отношении к цивилизации и на идеализации крестьянского быта; Как следует из рассмотренных нами основных видов деонимизации имени собственного, это явление встречается как в русском, так и во всех европейских языках, и в рамках европейской цивилизации носит универсальный характерИсточником возникновения деонимизированных слов (в нашей терминологии апеллонимов) являются, как правило, антропонимы и топонимы из европейских языков, как древних (греческий, латинский), так и новых (английский, французский, немецкий, итальянский и др.)Процессыдеонимизации (апеллонимизации) постоянно происходят в языке, но уже на новом лексическом материалеКаждая эпоха порождает и пополняет уже существующтй апеллонимикон£/ Данный параграф посвящен вопросу соотношения таких понятий ; V как имя собственное и имя нарицательное в лексической системе русского языка, их взаимоотношениям и взаимосвязиСогласно «Словарю русской ономастической терминологии» Н.В.Подольской, имя собственное (онома, оним) — это слово, словосочетание или предложение, которое служит для выделения именуемого им объекта среди других объектов; его индивидуализации и идентификации, а имя нарицательное (апеллятив) — это термин, противоположенный имени собственному, то есть, можно сказать, что эти два понятия — имя собственное и имя нарицательное находятся в отношениях противоположностиОбщепризнанным является тот факт, что в языке, в каждом языке, присутствуют эти два класса слов — имена собственные и имена нарицательныеЭто своего рода одна из лингвистических универсалийСамо деление имен на собственные и нарицательные является одним из самых древних, традиционных способов классификации лексического состава языкаДанное деление не утратило своей актуальности вплоть до наших дней, а наоборот, эта актуальность стала увеличиваться со временем подвлиянием постоянного развития человеческого общества, бурного развития науки, техники, культуры и других отраслей человеческой жизнедеятельностиСоответственно, лексическая система языка не является застывшим, не развивающимся сводом лексем, она постоянно находится в динамике, в процессе развития и совершенствования, равно как и человеческое общество, постоянно пополняясь и обогащаясьВзаимодействие собственного и нарицательного в языке до сих пор вызывает не мало споров и дискуссийБывают такие случаи, когда один исследователь с полной ответственностью рассматривает данное имя как собственное, а другой — как нарицательноеЕсли разделить лексический состав языка на слова общие и специальные, то в ходе исследования можно прийти к такому выводу, что провести границу нарицательного и собственного имени внутри лексики специальной значительно труднее, чем внутри общей лексики, где очевидным является тот факт, что слова, которыми люди именуют друг друга, или места, в которых они живут, — это собственные имена, а слова, которыми обозначаются различные бытовые предметы (реалии), — нарицательные[А.В.Суперанская, 1978, стр6]Границы имен собственных и имен нарицательных являются весьма подвижными, что дает возможность для их взаимопереходов и взаимодействияОбщее лексическое значение, выражаемое именем нарицательным, и единичное лексическое значение, которое в свою к/ очередь, выражается именем собственным, также находятся во взаимодействии: например, единичное может быть заменено общим: иваны — общее название русских, янки — прозвище американских солдат, фрицы — прозвище немецких солдат, сртакже: томмиХ^— \/ прозвище английских солдат, а также боши — французскоеЕсли говорить о принадлежности слова к именам собственным, то она не определяется только лишь • единичностью обозначаемого им объектаОчевидным является тот факт, что собственное имя Иван не перестает быть собственным только оттого, что им именуются тысячи людей, а слова типа солнце, луна, рай, ад не становятся собственными оттого, что обозначают единичные предметыНемаловажную роль при определении, собственное это имя или нарицательное, играет характер связи слова с понятием, то есть, чем сильнее эта связь, тем с большей уверенностью можно говорить о том, что данное имя является нарицательнымСуществует также и еще один, собственно лингвистический, критерий, дающий возможность определить принадлежность слова к нарицательным или собственным именам — это возможность его употребления в единственном числе для обозначения всех представителей данного вида или рода (английский термин generic singular) [А.В.Суперанская, 1978,11]То есть, употребление в единственном числе свойственно в большей степени именам собственным, а если именам собственным уже свойственно употребляться во множественном числе, то это говорит о намечающемся их переходе в разряд имен нарицательныхНапример, «Наполеоны приходят и уходят, а народ остается»Говоря о соотношении имен собственных и нарицательных, необходимо заметить, что эта пара вступает не только в отношения противопоставления и противоположности, но они также очень успешно взаимодействуют друг с другомВ данном случае можно говорить о процессах онимизации и деонимизации, т.еперехода именДанное взаимодействие обусловлено взаимодействием экстралингвистических и внутрилингвистических факторовПервые зависят от предметной связи объектов, а вторые — от языковых возможностей [М.Н.Морозова, 1970, стр63]На связь перехода собственных имен в нарицательные с особенностями их значений обратил внимание О.Есперсен, который писал: «Имена собственные, конечно^ приобретают коннотацию, когда они употребляются для обозначения определенного типа людей, например, Диоген, Фома, Дон-КихотНо при подобном употреблении такие имена, в сущности, перестают быть именами собственными, они приобретают все характерные черты имен нарицательных» [О.Есперсен «Философия грамматики», стр73-79]можно обнаружить, что взаимодействие собственных и нарицательных имен связано с подвижностью границ между элементами лексического значенияЭта подвижность как раз и способствует образованию нарицательных слов на базе собственных, но не всегда получается так, что из данного имени собственного сразу образуется готовое имя нарицательноеПереход нарицательных лексем в собственные идет по невидимому пути, мы можем видеть только конечный результат процесса деонимизацииНазвания проходят промежуточный этап, когда Ф происходит уравнение семасиологической и номинативной функций, собственныхВо всех случаях на некотором этапе лексической эволюции происходит конкуренция между собственным и нарицательным вариантом названий [В.В.Чумак, 1972,38]Останавливаясь на явлении апеллятивации собственных имен, нужно отметить мнение.Бланара, который считал ее сугубо лексико-семантическим явлениемПри разборе слова кюри (единица степени радиоактивного излучения) и имени собственного Кюри, от которого это имя нарицательное — термин и образовалось, он проанализировал семантические характеристики обоих словМожно привести в качестве наглядного примера его таблицу: